|
فصل پانزدهم ركوع
ابو حامد مىگويد: سزاوار است به هنگام ركوع دوباره كبرياء و عظمت خدا را در نظر آورى و در حالى كه از عذاب خدا به خدا پناه مىبرى به پيروى از روش نبىّ اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم دستانت را تا بنا گوش بلند كرده و آنگاه ركوع كنى، سپس تواضع و افتادگيت را با ركوع از سر گير و سعى كن قلبت شكسته شود و خشوعت مضاعف گردد.
با اين حال ركوع كن و مولايت را عزيز دار و بزرگ شمار و پستى خود و بلند مرتبگى پروردگارت را از ياد مبر و از او بخواه كه ياريت كند كه اين معنى در قلبت ثابت شود آنگاه پروردگارت را تنزيه كن و به عظمتش شهادت ده زيرا او بزرگتر از هر بزرگى است و براى تأكيد عظمتش در قلب، شهادت را تكرار كن.
سپس با اميد ترحّمش سر از ركوع بردار و بوسيله ذكر سمع اللّه لمن حمده [3] اميدت را تشديد
__________________________________________________
[1] خدايا سلطان و رعيت را با هم اصلاح كن.
[2] خدائى كه تو را در حالت قيام و سجود در ميان نمازگزاران مىبيند البته در معنى آيه وجه ديگرى هست، براى اطلاع به كتب تفسير مراجعه شود. (سوره شعراء آيه 219).
[3] خدا كلام كسانى را كه او را مىستايند مىشنود.
ترجمهاخلاق ص : 88
نما، چه اينكه اين جمله به منزله اجاب اللّه من شكره [1] مىباشد، آنگاه در ادامه اين كلام خدا را شكر و ستايش كن كه شكر منشأ ازدياد نعمت است و بگو الحمد للّه رب العالمين (پايان كلام أبو حامد) سپس بر خشوع و تذلل خود بيفزا و بگو: اهل الكبرياء و العظمة و الجود و الجبروت [2].
مرحوم صدوق [3] روايت مىكند كه از على عليه السّلام سؤال شد معنى كشيدن گردن در حال ركوع چيست؟ حضرت فرمود: اين كه به تو ايمان دارم اگر چه گردنم را بزنى.
و در كتاب مصباح الشريعة از امام صادق عليه السّلام روايت مىكند كه فرمود هر بندهاى يك ركوع حقيقى براى خدا بجا آورد خداى تعالى او را به نور درخشنده خود زينت بخشد و در سايه كبريائش جا دهد و لباس برگزيدگانش را بر قامت او بپوشاند.
ركوع مرحله اول است و سجده مرحله دوم هر كس او را آن طور كه شايسته است بجا آرد براى مرحله دوم صلاحيت پيدا مىكند و در ركوع ادبى بايد بجا آورد و در سجده نزديك شود، هر كس شرط ادب بجا نياورد صلاحيت قرب ندارد، پس مانند خاضعين در مقابل خدا ركوع كن و در سايه سلطنت او عظمت ياب و اعضايت را براى او فرو گذار چون كسى كه هراسان است و بر آنچه كه نصيب راكعين مىشود و از دست او رفته افسوس مىخورد«».
|