ترجمه‏اخلاق ص : 44
فصل دوم اخلاص‏
اخلاص: يعنى خالص كردن نيت از شائبه‏ها، اين همان چيزى است كه در همه شئون زندگى از ما خواسته شده و وجود آن باعث رسيدن به رستگارى ابدى و نبودنش موجب خسران خواهد بود.
لذا در مواضع بسيارى از قرآن با اشاره به مسأله اخلاص بندگان را به آن تشويق نموده است.
1.وَ ما امِرُوا إلا لِيَعْبُدُوا اللَّهَ مُخلِصِينَ لَهُ الدّين 98: 5»[1].
2.ألا للَّه الدِّينُ الخالِص 39: 3»[2].
3.إلا الّذينَ تابُوا وَ اصْلَحُوا وَ اعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَ اخْلَصُوا دِينَهُمْ للَّهِ» 4: 146[3].
در كتاب كافى از حضرت رضا عليه السّلام روايت شده كه فرمود: امير المؤمنين فرمود:
خوشا به حال كسى كه عبادت و دعايش را براى خدا خالص كند و قلبش به آنچه چشمانش مى‏بيند مشغول نباشد و با آنچه گوشهايش مى‏شنود ذكر خدا را فراموش نكند و به خاطر آنچه به ديگران داده شده حسد به دل راه ندهد.
حضرت صادق عليه السلام در تفسير آيه شريفه«لِيَبْلُوَكُمْ ايُّكُمْ احْسَنُ عَمَلا» 67: 2[4] فرمود آنكه بيشتر عمل مى‏كند مورد نظر نيست فقط با نيت صادقانه و ترس از خداست كه مى‏توان به هدف رسيد.
سپس فرمود باقى بودن بر عمل براى خالص كردن آن، از خود عمل مهم‏تر است و عمل خالص عملى است كه بخاطر آن از كسى جز خداى عز و جل انتظار مدح و ثنا نداشته باشى و نيت از عمل برتر است، آگاه باشيد عمل همان نيست است [5].
سپس آيه شريفه: «قُلْ كُلُّ يَعْمَلُ عَلى شاكِلَتِهِ 17: 84»[6] را تلاوت فرمود.
از امام باقر عليه السّلام: هيچ بنده‏اى نيست كه چهل روز ايمانش به خدا را خالص كند (يا فرمود هيچ بنده‏اى نيست كه چهل روز بخوبى خدا را ياد كند) [7] مگر اينكه خدا او را نسبت به دنيا بى رغبت‏
__________________________________________________
[1] و آنها مأمور نشدند مگر به اينكه خدا را با اخلاص كامل و بدون شائبه ريا در دين پرستش كنند. (سوره بينه آيه 5).
[2] آگاه باشيد دين خالص براى خدا است. (سوره زمر آيه 3).
[3] جز كسانى كه توبه نموده خود را اصلاح كرده‏اند و به خدا در آويخته‏اند و دينشان را براى خدا خالص كرده‏اند. (سوره نساء آيه 146).
[4] خدائى كه مرگ و زندگى را آفريد تا شما را بيازمايد كداميك از شما عملش بهتر است. (سوره ملك آيه 2).
[5] منظور اين است كه ارزش هر عملى به نيت آن بستگى دارد و عمل بدون نيست خالص ارزش ندارد و هيچ نتيجه‏اى نخواهد داشت. لذا اصلا نمى‏توان نام عمل بر آن نهاد.
[6] بگو هر كس بر مبناى فطرت خود عمل مى‏كند (سوره اسراء آيه 84).
[7] ترديد در حديث از جانب راوى است به اين معنى كه به خاطر ندارد امام عليه السّلام كداميك از اين دو جمله را فرمود.
ترجمه‏اخلاق ص : 45
مى‏كند و او را بينايى مى‏دهد كه درد و درمان را بشناسد و حكمت را در قلبش استوار مى‏كند و زبانش را به آن حكمت گويا مى‏كند.