|
ترجمهاخلاق ص : 37
طريق وصول
راه به دست آوردن اخلاق حسنه و گام زدن در وادى تهذيب اين است كه انسان خود را وادار به انجام كارهائى كند كه ثمره و نتيجه حسن اخلاق است مثلا شخص بخيل خود را وادار به بذل و بخشش كند، و متكبر رخت تواضع پوشد و آنقدر اين كار را ادامه دهد تا به صورت خلق و خوى در آيد و خلق اولى خود را از دست بدهد و از انجام اين كارها لذت برد، چنان كه پيامبر اكرم مىفرمود:«جعلت قرّة عينى في الصّلاة» [1].
اين اعمال به مرور زمان و طولانى شدن عمر رو به ازدياد نهاده تا اينكه در نفس انسان ثابت شوند و اين همان چيزى است كه پيامبران الهى بخاطرش از خدا عمر طولانى مىخواستند [2].
گاهى هم اتفاق مىافتد كه حسن خلق با عنايت الهى به صورت يك كمال فطرى در نهاد انسان وجود پيدا مىكند و آن به اين صورت است كه كودكى با عقل كامل و خلق نيكو متولد و قوه غضب و شهوتش را در كنترل داشته باشد.
در حديثى از امام صادق روايت شده كه فرمود: خلق نيكو هديهاى است كه خداوند تعالى به مخلوقاتش عطا مىكند.
«به عبارت ديگر مىتوان گفت»: خلق و خوى نيكو در بعضى به صورت طبيعت و سرشت و در بعضى ديگر به صورت قصد و نيت تعبيه شده.
راوى مىپرسد كدام يك از اين دو برتر است؟ حضرت مىفرمايد: كسى كه خلق نيكو بصورت طبيعت در او باشد، آفرينشش اين گونه است «براى حركت در مسير ديگر يا روشى» غير از آن قدرت ندارد ولى كسى كه خلق نيكو بصورت قصد و نيّت در او باشد، براى انجام عبادت و اطاعت خدا بايد صبر بسيار داشته باشد، بنابر اين، اين قسم افضل و برتر است.
__________________________________________________
[1] روشنى چشم من در نماز است.
[2] مرحوم فيض كاشانى رحمه اللّه در كتاب علم اليقين در اين باره چنين مىفرمايد: اينكه مرگ براى مؤمن ناخوشايند است فقط به خاطر خوف از خدا و ترس از حرمان است يا به اين خاطر است كه به وسيله مرگ فرصت عمل از او گرفته مىشود و ديگر نمىتواند اعمالى كه او را به جوار قرب خدا و لقاى او مىرسانند انجام دهد، بنابر اين باقيمانده عمر مؤمن هر چه باشد با ارزش است.
و رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم مىفرمايد: هيچكدام از شما آرزوى مرگ نكنيد و آن را قبل از زمان رسيدنش نخوانيد، زيرا چون بميريد رشته عمل قطع مىشود و بدانيد كه عمل مؤمن جز خير چيزى بر او نمىافزايد.
سپس اضافه مىكند كه: اين كراهت از مرگ با شوق و محبت به لقاء اللّه منافات ندارد بلكه آن را تشديد و تأكيد مىكند.
|