فصل دوم گروههاى فريب خوردگان و جهات فريبشان
فريب خوردگان در دنيا بسيارند و جهات و زمينههائى كه در آن فريفته شدهاند مختلف است.
الف: يك گروه مؤمنين گناهكارند، مىگويند خدا كريم و رحيم است ما به رحمت خدا
__________________________________________________
است تا به تدريج استعداد هدايت را از دست مىدهند و زمانى فرا مىرسد كه تمام فرصتها از آنها گرفته مىشود.
قرآن كريم مىفرمايد:وَ الَّذينَ كَذَّبوا بآياتِنا سَنَسْتَدْرِجُهُمْ مِنْ حَيْثُ لا يَعْلَمُونَ 7: 182(سوره اعراف، آيه 182). آنان كه آيات ما را تكذيب كردند به تدريج گرفتارشان مىكنيم از جهتى كه نمىدانند. امام حسين عليه السّلام در روايتى مىفرمايد: استدراج از خداوند سبحان آن است كه نعمت بنده را فراوان كند و توفيق شكر را از او سلب نمايد.
[1] آيا مىپندارند اين كه ما آنها را با مال و فرزند مدد مىكنيم در حقشان تعجيل در خيرات مىكنيم؟ (اين گونه نيست اينها براى امتحان است) ولى ايشان نمىفهمند. (سوره مؤمنين، آيات 56 - 55).
[2] از جائى كه ايشان نمىفهمند (يعنى از راه نعمت و مهلت زياد) ايشان را به عذاب مىافكنيم (سوره اعراف، آيه 182).
[3] ابواب هر نعمت را بروى ايشان گشوديم تا به آن نعمتها شادمان شدند پس ناگاه ايشان را به كيفر اعمالشان گرفتار كرديم و آنها در آن هنگام خوار و نااميد گشتند. (سوره انعام، آيه 44).
[4] غفلت از عذاب الهى كه در اصطلاح امن از مكر خدا ناميده مىشود يكى از گناهان كبيره مىباشد و در رديف شرك به شمار مىآيد.
[5] يهوديان با خدا مكر ورزيدند و خدا نيز با ايشان مكر نمود و خدا بهترين مكر كنندگان است (سوره آل عمران، آيه 54).
[6] از مكر الهى غافل نشوند مگر مردم زيانكار. (سوره اعراف، آيه 99).
ترجمهاخلاق ص : 321
اميدواريم و به كرمش چشم دوختهايم.
كه او فرمود:رَحْمَتى وَسِعَتْ كُلَّ شَيءٍ 7: 156[1].
گناهان بندگان در مقابل رحمت او چيزى نيست و رجاء، مرتبهاى پسنديده است.
در بحث رجاء مفصلا خواهيم گفت كه اينان چگونه فريفته و مفتون شدهاند ولى فعلا به طور خلاصه مىگوئيم كه اين حالت نفاق و خدعه با خداست كسى كه به چيزى اميدوار است در طلبش مىكوشد و هر كس از چيزى مىهراسد از آن مىگريزد.
همانطور كه اگر كسى ازدواج نكند يا ازدواج كند و آميزش نكند و در صورت آميزش نطفه را ضايع كند و آنگاه بگويد اميدوارم فرزندى داشته باشم احمق محسوب مىشود، از حماقت است كه كسى به رحمت خدا چشم بدوزد ولى عمل صالحى انجام ندهد و از كار زشتى نپرهيزد، چه اينكه خداى تعالى مىفرمايد:انَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِن الْمُحْسِنين 7: 56[2].
و مىفرمايد:انَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِى سَبِيلِ اللَّه اولئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَةَ اللَّهِ 2: 217[3].
يعنى مقام رجاء فقط لايق كسانى است كه ايمان آورده، هجرت و جهاد نمودهاند.
ب: گروه ديگر فريب خوردگان، سادات هاشمى و علوى هستند كه به اصل و نسب و پدران صالح مغرور شدهاند و غافلند كه خود با روش آنها كه جز ورع و تقوى نيست مخالفت مىكنند و نمىدانند كه اينان از پدران خود در نزد خدا محترمتر نيستند و آنان با تمام پرهيز و تقوائى كه داشتند هميشه ترسان و در حال گريه بودند ولى اينان با تمام گناهان و معاصى خود اميدوار و در امان نشستهاند.
ممكن است شيطان با وسوسه اين مطلب را به ايشان تلقين كند كه اگر كسى، كسى را دوست داشت به تبع او فرزندانش را نيز دوست مىدارد و خدا پدران سادات را دوست دارد پس سادات را هم دوست مىدارد بنابر اين لزومى ندارد كه در انجام عبادات و ترك گناهان كوشا باشند. ولى نبايد غافل شد كه خدا با احدى خويشى ندارد بلكه فقط بندگان مطيع را دوست مىدارد و با عاصيان دشمن است حضرت نوح عليه السّلام هنگامى كه فرزندش را در حال غرق شدن ديد عرض كرد:
رَبِّ انَّ ابْنى مِنْ اهْلِى 11: 45[4].
__________________________________________________
[1] و رحمت من همه چيز را فرا گرفته است. (سوره اعراف، آيه 156).
[2] بدرستى كه رحمت خدا به نيكوكاران نزديك است. (سوره اعراف، آيه 56).
[3] كسانى كه ايمان آوردند و آنان كه هجرت نموده و در راه خدا جهاد كردند ايشان به رحمت خدا اميدوارند. (سوره بقره، آيه 218).
[4] پروردگارا پسرم از خاندان من است. (سوره هود، آيه 45).
ترجمهاخلاق ص : 322
ولى خداوند متعال در جوابش مىفرمايد:انَّهُ لَيْسَ مِنْ اهْلِكَ انَّهُ عَمَلٌ غَيْرُ صالِحٍ 11: 46[1].
«از اين آيه شريفه استفاده مىشود كه تنها كسانى مىتوانند خود را به ائمه اطهار عليه السّلام و رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم نسبت دهند كه در سلوك و رفتار شبيه آنان باشند و گر نه صرف انتساب نسبى به آن بزرگواران براى نجات كافى نيست، در جايى كه فرزند بلا فصل نوح عليه السّلام در جلو چشمانش غرق مىشود - و مىدانيم كه غرق شدن در آن طوفان مساوى دخول جهنم است - با اين انتسابات بدون عمل طرفى بسته نمىشود» لذا در قرآن كريم آمده است كه حضرت إبراهيم عليه السّلام براى عمويش آزر طلب مغفرت كرد ولى به حال او سودى نداشت.
كسى كه گمان كند با تقواى پدر نجات مىيابد مانند كسى است كه گمان كند با خوردن پدر سير، با نوشيدن او سيراب و با علم او دانشمند مىشود و با كوشش و طىّ طريق پدر به كعبه مىرسد و آن را مىبيند، «زهى خيال باطل».
|