|
ترجمهاخلاق ص : 273
فصل چهارم علّت ريا و راه معالجه آن
ريا در عبادات يا ناشى از اين است كه انسان هميشه دوست دارد از لذت ستايش برخوردار و از رنج نكوهش در امان باشد.
يا مولود طمعى است كه به مال مردم دارد.
علاج ريا به اين است كه انسان مضرّات رياء را بشناسد و بداند كه ريا چه مصالح باطنى را از او سلب مىكند و چه محروميتها كه در دنيا از توفيقات و در آخرت از قرب و منزلت نزد خدا براى او ببار مىآورد و چه عقابها و خواريها و غضبهايى نصيب او مىكند و بداند كه ريا كار به خسران دنيا و آخرت دچار مىشود چون در دنيا به خاطر مراعات قلوب مردم هميشه خاطرش مشوّش است و رضايت مردم هرگز حاصل نمىشود زيرا هر چه گروهى را پسنديده آيد گروهى ديگر را ناخوشايند است و هميشه رضايت بعضى از آنها در خشم بعضى ديگر نهفته است و هر كس رضايت آنها را با خشم خدا طلب كند خدا بر او خشم مىگيرد و آنها را بر او خشمناك مىكند.
و بداند كه تمام امور از جمله قلوب مردم در دست خداست و اوست كه هر گونه بخواهد آنها را مىگرداند.
پس هر كس بين خود و خدايش را اصلاح كند خدا بين او و مردم را اصلاح مىكند و هر كس خدايى را كه تمام امور به دست اوست براى رضايت مردمى كه نفع و ضرر، موت و حيات و نشر و حشر خود را مالك نيستند به غضب آورد واقعا سفيه و احمق است.
و چگونه طمع به اموال مردم باعث مىشود انسان عملى انجام دهد در حالى كه مىداند خداست كه قلوب را تسخير مىكند و به آنها اراده منع و بخشش مىدهد.
و مهما تكن عند امرئ من خليقة و ان خالها تخفى على النّاس تعلمو هر گاه انسانى داراى خصلتى باشد آشكار مىشود اگر چه خيال كند از نظر مردم مخفى است و چه بسا خدا خبائث درونش را براى مردم آشكار كند و آنها هم از او بيزار شوند و بر او خشم گيرند و دچار خسران دنيا و آخرت شود همانطور كه در روز محشر در محضر تمام خلائق رازش فاش خواهد شد.
ولى اگر عملش را براى خدا خالص كند خدا اخلاصش را براى مردم آشكار مىكند و او را محبوب همه مىگرداند و ديگران را مسخّر او كرده زبانشان را به حمد و ثنايش مىگشايد.
اينها همه در حالى است كه در مدح آنها كمالى و در مذمتشان نقصى نيست و اگر واقعا انسان
ترجمهاخلاق ص : 274
شوق ستايش دارد و از مذمّت و نكوهش مىهراسد به مدح ملائكه مقرّبين و بالاتر مدح پروردگار عالم دل ببندد و از مذمّت ملائكه و نكوهش پروردگار بترسد.
بعد از اين كه اينها را دانست خود را عادت دهد كه عباداتش را پنهان كند و آنها را در محل در بسته انجام دهد همان گونه كه كارهاى زشت را پنهان مىكند و به اطلاع خدا از عباداتش قانع باشد تا نفسش براى مطلع كردن ديگران با او منازعه نكند و چون مدتى بر اين حال مواظبت كند برايش آسان خواهد شد.
ولى بايد از خدا كمك بخواهد و با نفس خود مجاهده كند كه مجاهده بر عهده بنده و هدايت از خداست.«وَ الَّذِينَ جاهَدُوا فِينا لَنَهْدِيَنَّهُمْ سُبُلَنا وَ اللَّهُ لا يُضِيعُ اجَرَ الْمُحْسِنِينَ» 29: 69[1].
__________________________________________________
[1] آنانكه در راه ما جهاد كنند ايشان را به راه خويش هدايت مىكنيم و خدا پاداش نيكوكاران را ضايع نمىكند. (سوره عنكبوت، آيه 69).
|