|
ترجمهاخلاق ص : 258
راه علاج حسد
براى علاج حسد دو راه وجود دارد:
راه علمى راه عملى 1 - راه علمى علاج اين مرض اين است كه حسود بداند حسد خسران دنيا و عقبى را برايش به ارمغان مىآورد، زيرا حسد در واقع عبارت است از خشم بر قضاى الهى و ناخوش داشتن نعمت او كه بين بندگان خود تقسيم نموده و بيزار از عدل او كه با حكمت خفيّه خود در ملكش اقامه نموده است و اين جنايتى بس بزرگ است كه در مقابل پروردگار عادل و حكيم مرتكب شده است.
از طرف ديگر بداند كه با حسد از زىّ اولياء خدا خارج شده و با شيطان و كفّار هم مسلك گشته است، چه اينكه اولياء خدا بندگان او را دوست دارند و ابليس و كفار پيوسته براى مؤمنين آرزوى بلاء مىكنند و زوال نعمت آنها را خواستارند.
خداى تعالى مىفرمايد:انْ تَمْسَسْكُمْ حَسَنَةٌ تَسُؤْهُمْ وَ انْ تُصِبْكُم سَيِئَةٌ يَفْرَحُوا بِها 3: 120[1].
و باز مىفرمايد:وَدّ كَثِيرٌ مِن اهْلِ الْكِتابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ ايمانِكُمْ كُفَّارا حَسَدا مِنْ عِنْدِ انْفُسِهِمْ 2: 109[2].
«اينها ضررهائى است كه حسد براى دين و آخرت انسان به بار مىآورد» و اما ضرر دنيائى حسد، آن است كه حسود در عذابى دردناك و غم و غصّهاى سوزناك كه حسدش براى او فراهم كرده به سر مىبرد، زيرا مىبيند كه روز بروز نعمت، نصيب دشمنانش مىشود و حسد او هر چند زياد باشد در نعمت ديگران تأثير ندارد، چه اينكه اگر حسد حاسدان در نعمتها مؤثر بود با حسد كفّار هيچ نعمتى براى مؤمنين باقى نمىماند.
آرى حسد هيچ ضررى به محسود نمىرساند چون نعمتى را كه خدا براى بندگانش مقرّر كرده است را با هيچ وسيلهاى نمىتوان سلب كرد، بلكه همانطور كه گفتيم زيان حسد متوجه حسود است و به حال محسود نافع و براى دنيا و آخرت او مفيد است.
سود دنيوى، اين كه دشمنش پيوسته مغموم و بدحال و در عذاب است زيرا هيچ عذابى از عذاب حسود بالاتر نيست، اين درد و عذاب را حسود با دست خود فراهم كرده و خواسته درونى
__________________________________________________
[1] اگر خيرى به شما (مؤمنان) برسد آنها (كفار) بد حال و غمگين مىشوند و اگر حادثه ناگوارى برايتان پيش آيد شادمان مىشوند. (سوره آل عمران، آيه 120).
[2] بسيارى از اهل كتاب دوست دارند كه شما را بعد از ايمان به كفر برگردانند به خاطر رشك و حسدى كه در جان خويش دارند. (سوره بقره، آيه 109).
ترجمهاخلاق ص : 259
دشمنانش را محقّق نموده است و اين يكى از مهمترين اغراض دنيوى خلق است. اما سود اخروى، اين كه محسود به سبب حسد مظلوم واقع شده است مخصوصا اگر حسد، شخص حسود را به غيبت يا حمله بر عرض محسود و هتك ستر و ذكر معايب او وادار كند.
اينها هدايائى هستند كه حسود به وسيله انتقال حسناتش به ديوان عمل محسود به او هديه مىكند تا زمانى كه فرداى قيامت غرق در افلاس و محروميت از حسنات با او ملاقات كند و همچنان كه از راحت دنيا محروم بود «در آخرت دچار عذاب اليم شود» نتيجه اينكه نعمتى بر نعمت محسود و شقاوتى بر شقاوت خود افزوده است.
2 - معالجه عملى حسد علاج عملى حسد آن است كه حسد و تمام اقوال و افعالى را كه حسد اقتضاء مىكند محكوم كند و خود را به انجام نقيض آنها مكلف نمايد.
مثلا اگر حسد اقتضاء مىكند كه متعرض عرض و آبروى محسود شود زبانش را به مدح و ثناى او مكلّف كند و اگر موجب قطع بخشش به او مىشود خود را به بخشش بيشترى وادار نمايد در نتيجه چنين رفتارى محسود به او محبت پيدا مىكند و در اثر محبت او شخص حسود محبت پيدا مىكند و بين آنها دوستى و موافقت ايجاد مىشود و همين دوستى مادّه حسد را خشك مىكند و اين تكلّفات اوليه براى حسود به صورت خلق و خوى در مىآيد ولى همانطور كه در محلّ خود ذكر خواهد شد، راه اصلى علاج حسد قطع ريشههاى آن از قبيل كبر و خود عزيز داشتن و شدت حرص است.
|