|
فصل اول خطر رهائى زبان و فضيلت خاموشى
نبىّ اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم مىفرمايد: هر كه خاموشى گزيد نجات يافت [1].
و مىفرمايد: خاموشى حكمت است ولى فاعلش كم است [2].
و مىفرمايد: هر كس متعهد شود كه زبان و شهوتش را حفظ كند، من براى او بهشت را تعهّد مىكنم [3].
و مىفرمايد: هر كس از شرّ شكم و شهوت و زبانش محفوظ بماند، محفوظ است [4].
«به اين معنى كه ديگر هيچ خطرى متوجه او نيست».
و مىفرمايد: آيا جز فرآوردههاى زبان چيز ديگرى انسان را سرنگون مىكند؟ [5].
و مىفرمايد: هر كس به خدا و قيامت ايمان دارد يا نيكو سخن بگويد يا ساكت شود [6].
و مىفرمايد: زبان مؤمن بعد از قلبش قرار دارد بنابر اين هر وقت بخواهد چيزى بگويد اول آن را با قلبش مىسنجد سپس با زبان بيانش مىكند، ولى زبان منافق قبل از قلبش قرار دارد، هنگامى كه مىخواهد چيزى بگويد قبل از آنكه قلبش در آن تدبر كند، آن را به زبان مىراند [7].
و مىفرمايد: هر كس زياد سخن بگويد لغزشش زياد مىشود و كسى كه لغزشش زياد شد گناهش زياد مىشود، و كسى كه گناهش زياد شد به آتش سزاوارتر است [8].
__________________________________________________
[1]من صمت نجا.
[2]الصّمت حكمة و قليل فاعله.
[3]من يتكفّل لي بين لحييه و رجليه اتكفّل له بالجنّة.
[4]من وقى شرّ قبقبه و ذبذبه و لقلقه فقد وقى.
[5]هل يكبّ النّاس على مناخرهم الا حصائد السنتهم.
اين جمله را حضرت در جواب كسى فرمود كه از او پرسيد: آيا ما را به خاطر حرفهايمان مؤاخذه مىكنند؟
[6]من كان يؤمن باللّه و اليوم الآخر فليقل خيرا او ليصمت.
[7]انّ لسان المؤمن وراء قلبه فاذا اراد ان يتكلّم بشيء تدبّره بقلبه ثمّ امضاه بلسانه و انّ لسان المنافق امام قلبه فاذا همّ بشيء امضاه بلسانه و لم يتدبّره بقلبه.
[8]من كثر كلامه كثر سقطه و من كثر سقطه كثرت ذنوبه و من كثرت ذنوبه كانت النّار اولى به.
ترجمهاخلاق ص : 225
و مىفرمايد: زبانت را حفظ كن زيرا سكوت صدقهاى است كه به خود مىدهى [1].
سپس فرمود: هيچ بندهاى پى به حقيقت ايمان نمىبرد مگر زبانش را حفظ كند [2].
و در حديث است: كه أمير المؤمنين در راه مردى را ديد كه سخنان بيهوده مىگفت، حضرت ايستاد و گفت: اى مرد تو با اين سخن گفتنت نامهاى را به دو فرشته محافظت املاء مىكنى كه آن را به پروردگارت برسانند، پس آنچه را كه به كارت مىآيد بگو و آنچه را به كار نيايد رها كن [3].
امام سجّاد عليه السّلام مىفرمايد: هر روز صبح زبان آدمى به تمام جوارح سركشى مىكند و مىگويد:
چگونه شب را به صبح رسانديد؟ آنها در جواب مىگويند: اگر تو ما را رها كنى به خوبى. و آنگاه او را سوگند مىدهند و مىگويند: در مورد ما از خدا بترس، كه ما فقط به وسيله توست كه عقاب مىشويم يا پاداش مىگيريم.
امام باقر عليه السّلام مىفرمايد: شيعيان ما لالند [4].
و امام صادق عليه السّلام مىفرمايد: خواب استراحت جسد، و حرف زدن استراحت روح، و سكوت استراحت عقل است [5].
و مىفرمايد: در حكمت آل داوود آمده است: بر عاقل لازم است كه عارف به زمانش، متوجه امورش و حافظ زبانش باشد [6].
و مىفرمايد: لقمان به پسرش فرمود: پسركم اگر فرض كنى كه سخن از نقره است سكوت از طلا است [7].
أمير المؤمنين عليه السّلام مىفرمايد: انسان در زير زبان خود نهان است، پس سخن خود را بسنج و آن را بر عقل و معرفت عرضه كن، اگر براى خدا و در راه او بود سخن بگو و گر نه سكوت از آن سخن بهتر است [8].
از امام سجّاد عليه السّلام سؤال شد: سكوت بهتر است يا سخن گفتن؟ حضرت فرمود هر يك از اين دو آفاتى دارند، در صورتى كه هر دو عارى از آفت باشند سخن
__________________________________________________
[1]امسك لسانك فانّها صدقة تتصدّق بها على نفسك.
[2]و لا يعرف عبد حقيقة الايمان حتّى يخزن لسانه.
[3]يا هذا انّك تملى على حافظيك كتابا إلى ربّك فتكلّم بما يعنيك و دع ما لا يعنيك.
[4]انّ شيعتنا الخرس.
[5]النّوم راحة للجسد و النّطق راحة للروح و السّكوت راحة للعقل.
[6]على العاقل ان يكون عارفا بزمانه مقبلا على شأنه حافظا للسانه.
[7]يا بنىّ ان كنت زعمت انّ الكلام من فضّة فانّ السّكوت من ذهب.
[8]المرء مخبوء تحت لسانه فزن كلامك و اعرضه على العقل و المعرفة فان كان للّه و في اللّه فتكلّم و ان كان غير ذلك فالسّكوت خير منه.
ترجمهاخلاق ص : 226
گفتن بهتر است.
گفتند: چگونه سخن گفتن بهتر است؟ فرمود: خداى عز و جل انبياء و اوصياء را مبعوث كرد تا سخن بگويند نه آنكه ساكت باشند و هيچ كسى با سكوت مستحقّ بهشت و مستوجب دوستى خدا نمىشود و كسى به وسيله سكوت از آتش و غضب خدا در امان و محفوظ نمىشود همه اينها فقط با سخن ميسّر مىشوند. من نمىتوانم ماه را با خورشيد مقايسه كنم، تو اگر بخواهى فضيلت سكوت را بيان كنى، از كلام استفاده مىكنى در حالى كه فضيلت كلام را نمىتوان با سكوت بيان كرد.
|