افراط شهوت‏
افراط در قوه شهوت عبارت از آن است كه عقل انسان مقهور شهوت شده و همّت مرد مصروف تمتّع از زنان و كنيزان گردد و از پيمودن راه آخرت محروم شود. در اين حال گاهى دين مقهور هوى شده و انسان به ارتكاب فحشاء و منكر گرفتار مى‏شود، و گاهى به فسق حيوانى كه مولود تسلط شهوت بر عقل است منتهى مى‏گردد و در اين صورت قوّه واهمه عقل را تسخير كرده در اختيار قوه شهوت قرار مى‏دهد، در حالى كه عقل براى فرماندهى خلق شده است، عقل آفريده شده تا از او اطاعت شود، نه خدمت شهوت كرد، آلت دست او باشد.
اين مرض، مرض قلبى است كه از همّت خالى شده باشد.
و به همين دليل است كه گفته‏اند: شيطان به زن مى‏گويد: تو نيمى از لشكر منى، تو تيرى هستى كه چون پرتابش كنم به خطا نرود، تو محلّ اسرار من و در حوائج رسول منى.
ترجمه‏اخلاق ص : 220
بنابر اين نصف لشكر شيطان را شهوت و نصف ديگر آن را غضب تشكيل مى‏دهد.
بزرگترين شهوت، ميل مرد به زنان است. خوددارى از اجابت اين ميل در اولين مرحله پيدايش آن لازم است به اين ترتيب كه از نگاه كردن مكرّر و فكر درباره آنچه در اولين نگاه ديده مى‏شود پرهيز شود، و گر نه در صورتى كه جاى خود را محكم كند، دفع آن مشكل مى‏شود. به همين خاطر است كه گفته‏اند چون آلت مرد حركت كند دو سوم عقلش زائل مى‏شود.
قرآن كريم مى‏فرمايد:قُلْ لِلْمُؤْمِنِينَ يَغُضُّوا مِنْ ابْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ 24: 30[1].
و نبى اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم مى‏فرمايد: نگاه تيرى مسموم از تيرهاى شيطان است، هر كس از خوف خدا نگاه كردن را ترك كند، خداى تعالى ايمانى به او عطا مى‏كند كه حلاوت آن را در قلبش مى‏يابد [2].
و مى‏فرمايد: از فتنه دنيا و فتنه زنان بپرهيزيد زيرا اولين فتنه بنى اسرائيل از جانب زنان بود.