ترجمه‏اخلاق ص : 193
باب نهم حقوق خويشان و نزديكان‏
قرآن مجيد مراعات خويشاوندان را در رديف تقواى از خدا قرار داده مى‏فرمايد: «وَ اتَّقُوا اللَّهَ الَّذِى تَسائَلُونَ بِهِ وَ الأَرْحامَ انَّ اللَّهَ كانَ عَلَيْكُمْ رَقِيبا 4: 1»[1].
امام صادق عليه السّلام در باره اين آيه مى‏فرمايد: منظور از ارحام در آيه خويشاوندان است كه خدا دستور به احترام و ارتباط با آنها داده است، آيا نمى‏بينى كه ارحام را با اسم خود مقرون كرده.
و در حديثى از اوست كه مردى خدمت پيامبر صلى اللّه عليه و آله و سلّم آمده عرض كرد يا رسول اللّه خانواده من جز ستم و نا سزا و قطع رابطه با من كارى نكردند، آيا آنها را ترك كنم؟.
حضرت فرمود: در اين صورت خدا هم همه شما را ترك خواهد كرد.
عرض كرد: پس چه كنم؟.
حضرت فرمود: هر كس با تو قطع رابطه كرد تو با او رابطه بر قرار كن و هر كس تو را محروم كرد تو عطايش كن و هر كس به تو ظلم كرد او را ببخش اگر چنين كنى خدا تو را در مقابل آنان پشتيبانى مى‏كند.
و باز مى‏فرمايد: چيزى جز صله رحم سراغ نداريم كه عمر را زياد كند، تا جائى كه كسى كه‏
__________________________________________________
[1] و بپرهيزيد از خدايى كه به نام او از هم درخواست مى‏كنيد و درباره ارحام و خويشاوندان كوتاهى نكنيد كه همانا خدا مراقب شما است.
ترجمه‏اخلاق ص : 194
عمرش فقط سه سال است ولى با خويشاوندان رابطه بسيار دارد خدا سى سال به عمرش مى‏افزايد و آن را سى و سه سال مى‏كند، و كسى كه عمرش سى و سه سال است ولى با خويشاوندان قطع رابطه مى‏كند خدا سى سال از عمرش مى‏كاهد و آن را سه سال مى‏كند.
و امام باقر عليه السّلام مى‏فرمايد صله ارحام اعمال را تزكيه، اموال را زياد، بلاها را دفع، و حساب را آسان مى‏كند و اجل را به تأخير مى‏اندازد [1].
و مى‏فرمايد: كه رسول اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: وصيت مى‏كنم از امتم آنهايى را كه شاهدند و آنهايى را كه غائب و آنهايى را كه در صلب مردان و رحم زنان هستند تا روز قيامت كه صله رحم به جا آورند، اگر چه بين آنها فاصله يكسال راه باشد، چه، صله رحم جزء دين است.
و مى‏فرمايد: رحم (خويشاوندى) روز قيامت آويزان به عرش است، مى‏گويد «خدايا» هر كس حق مرا مراعات كرد با او رابطه بر قرار كن و هر كس حق مرا مراعات نكرد او را از خود دور كن.
شهيد ثانى (ره) مى‏فرمايد:
رحم، بنا به روايات و اجماع، عبارت از نزديكانى است كه معروف به اصل و نسب انسان باشند اگر چه به علت كثرت نسل از انسان دور شده باشد و ازدواج با او جايز باشد.
__________________________________________________
[1]صلة الارحام تزكّى الاعمال و تنمى الاموال و تدفع البلوى و تيسّر الحساب و تنسئ الاجل.