|
ترجمهاخلاق ص : 189
باب هشتم حقوق همسايگى
همسايگى مقتضى حقوقى است بالاتر از حقوق برادرى. در اسلام همسايه تمام حقوقى را كه يك مسلمان دارد با اضافاتى داراست از پيامبر اكرم صلى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده كه همسايگان بر سه دستهاند:
1 - همسايهاى كه يك حق دارد.
2 - همسايهاى كه دو حق دارد.
3 - همسايهاى كه سه حق دارد.
همسايهاى كه سه حق دارد همسايه مسلمانى است كه فاميل هم باشد، او يك حق همسايگى دارد، يك حق مسلمانى و يك حق خويشاوندى.
همسايهاى كه دو حق دارد همسايهاى است كه فقط مسلمان باشد، او يك حق همسايگى دارد و يك حق مسلمانى.
همسايهاى كه يك حق دارد همسايه مشرك است.
خلاصه، حق همسايه اين است كه به او سلام كنى، با او صحبت طولانى نكنى، زياد از حالش سؤال نكنى، در مرض عيادتش كنى، در مصيبت تسليتش دهى و در عزا با او شريك باشى، در شادى تبريكش گوئى و شركتت را در شادى او اظهار كنى، از لغزشهايش چشم بپوشى، از بام به
ترجمهاخلاق ص : 190
امور پنهانيش نگاه نكنى، اگر خواست شاخهاى بر ديوار بگذارد بر او سخت نگيرى، در مسأله آب ناودان و خاكروبه ريختن در پشت ديوارش بر او سخت نگيرى، راهش را تنگ نكنى. دقت نكنى كه چه چيز به خانه مىبرد، آنچه از عوراتش منكشف مىشود بر او بپوشانى، و هنگامى كه مصيبتى به او مىرسد و زمين مىخورد زير بغلش را بگيرى و او را بلند كنى و در غيبتش از مواظبت خانهاش غافل نشوى، پنهانى به سخنانش گوش ندهى و از حرمتش چشم بپوشى و به خادمه او نظر نكنى و به فرزندش مهربانى كنى و او را در امر دين و دنيايش ارشاد كنى.
اينها حقوق همسايگى است به اضافه حقوقى كه در مورد برادران دينى گفته شد.
در حديثى از پيامبر اسلام صلى اللّه عليه و آله و سلّم آمده است كه آيا مىدانيد حق همسايه چيست؟ اينكه اگر يارى خواست ياريش كنى و اگر طلب قرض كرد قرضش دهى، و اگر تو را طلبيد در پيش او آماده شوى و اگر مريض شد عيادتش كنى و اگر مرد جنازهاش را تشييع كنى و اگر خيرى به او رسيد تبريكش گويى و اگر مصيبتى به او رسيد تسليتش دهى و بدون اجازه او ساختمان خانهات را از او بلندتر نكنى كه راه باد را بر او ببندى.
و هنگامى كه ميوهاى خريدى آن را به او هديه كن و اگر هديه نكردى در پنهانى برايش ببر، و آن را بوسيله فرزندت نفرست كه فرزند او را ناراحت كند.
و بوسيله بوى غذايت او را اذيت نكن مگر اينكه از آن غذا برايش مقدارى ببرى [1].
در حديثى از امام صادق عليه السّلام آمده است: خوشرفتارى در همسايگى رزق را زياد مىكند [2].
و مىفرمايد: وقتى كه پسر كوچك حضرت يعقوب عليه السّلام يعنى: بن يامين «با ماندن در مصر» از پدر جدا شد، يعقوب گفت:
پروردگارا آيا به من رحم نمىكنى كه چشمم كور شد و پسرم از دستم رفت.
وحى شد: اى يعقوب اگر آنها را ميرانده بودم زنده مىكردم تا با آنها باشى، ولى به ياد آور گوسفندى را كه ذبح نمودى و كباب كردى و خوردى و فلانى در همسايگى تو روزه بود، و تو چيزى از آن را به او ندادى.
و در روايت ديگرى است كه از آن پس هر روز شخصى از طرف او تا يك فرسخى اعلان مىكرد هر كس ناهار مىخواهد به خانه يعقوب آيد و بعد از ظهر اعلان مىكرد: هر كس شام
__________________________________________________
[1] منظور اين است كه اگر همسايهات فهميد چه غذائى در خانه دارى حتما مقدارى از آن را به او بده و اگر قصد ندارى از آن غذا برايش ببرى سعى كن او پى به آن غذا نبرد.
[2]حسن الجوار يزيد في الرّزق.
ترجمهاخلاق ص : 191
مىخواهد به خانه يعقوب آيد.
و مىفرمايد: حسن همجوارى باعث زيادى عمر و آبادى شهرها مىشود [1].
و مىفرمايد: از ما نيست كسى كه با همسايگانش خوشرفتار نباشد [2].
امام باقر عليه السّلام مىفرمايد حضرت رسول صلى اللّه عليه و آله و سلّم فرمود: به من ايمان نياورده كسى كه شب سير بخوابد و همسايهاش گرسنه باشد [3].
و باز فرمود: هر شهرى كه در آن كسى گرسنه بخوابد اهل آن شهر در قيامت مورد توجه خدا نخواهند بود [4].
و مىفرمايد: يكى از چيزهايى كه كمر انسان را خرد مىكند همسايه بد است كه اگر خوبى ببيند پنهان مىكند و اگر بدى ببيند افشاء مىكند [5].
امام باقر عليه السّلام مىفرمايد: از هر جهت تا چهل خانه همسايه حساب مىشود [6].
__________________________________________________
[1]حسن الجوار زيادة في الاعمار و عمارة في الدّيار.
[2]ليس منّا من لم يحسن مجاورة من جاوره.
[3]ما آمن بى من بات شبعان و جاره جايع.
[4]ما من اهل قرية يبيت و فيهم جايع ينظر اللّه اليهم يوم القيامة.
[5]من القواصم الفواقر التي تقصم الظّهر جار السّوء ان راى حسنة اخفاها و ان راى سيّئة افشاها.
[6]كلّ اربعين دارا جيران من بين يديه و من خلفه و عن يمينه و عن شماله.
|