|
[توضيح سراى فريب بودن دنيا]
در توضيح معناى اين دعا مىتوان گفت: آنچه قرآن كريم، روايات آل محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و مكاشفات اهل يقين بر آن گواهى مىدهد اين است كه دنيا سراى فريب بوده و آنچه در آن است آنگونه نيست كه ديده مىشود. بلكه صفات موجودات اين عالم كه ديده يا حس مىگردد، نظير منظرهاى است كه از سراب ديده مىشود، و ماهيت آن آنگونه كه ديده مىشود نيست، و بهمين جهت آن را سراى فريب ناميدهاند. و اگر قبول اين مطلب براى كسى سخت باشد بايد از خود بپرسد كه آيا خطاى حس را قبول دارى؟ و در صورت قبول كردن خطاى حس از خود بپرسد چه فرقى بين خطاى حس و عدم خطاى حس وجود دارد
ترجمهالمراقبات ص : 311
و در صورتى كه بين آنها فرقى وجود نداشت بايد بگوييم: ممكن است در جايى كه فكر مىكنيم حس خطا نداشته، خطا داشته باشد. و وقتى امكان خطا در تمامى حواس ثابت شد، وقوع خطاى حواس با رواياتى كه به اين مطلب تصريح مىكند ثابت مىگردد. تعدادى از اين روايات دل بر سخن گفتن جمادات هستند در حالى كه حس آن را منكر است.
تعدادى از آنها درباره حالتهاى قبر كه عبارتند از ايستادن، فرياد زدن، آتش، سخن گفتن، باغ و نعمتهاست كه باز هم حس آن را انكار مىكند.
و تعدادى، دال بر وجود فرشتگان و دخل و تصرف آنها در اين عالم هستند. و تعدادى دلالت مىكنند بر اين كه روزى تمام مخلوقاتى كه در اين عالم است، از قبيل جماد و نبات و حيوان از عالم ملكوت مىآيد. و تمامى اين روايات دال بر وجود چيزهاى زياد و عوالم بسيارى هستند كه حس آن را انكار مىكند.
بهر صورت اين عالم سراى فريب ناميده مىشود چون با شكلهايى كه حقيقتى نداشته و با حقايقى كه شكلى ندارد اهل خود را فريب مىدهد. ذاتيات آن مانند اعراض و واقعيتهاى خارجى آن مانند سراب است. چيزهايى كه در آن ثابت ديده مىشوند در واقع غير ثابت و چيزهايى كه اهل دنيا درباره حقيقتهاى آن مىگويند و اوصافى كه براى آن ذكر مىكنند واقعيتى ندارند. و هر چيزى كه باقتضاى اين عالم بوجود مىآيد در غير اين عالم حكم به محال بودن واقعيت آن مىنمايند. و هر چه در آن است فريب، توهم و خيال است. و مؤمنى كه
ترجمهالمراقبات ص : 312
حجاب ناسوت از ديدگانش برداشته شد، ماهيت اشياء همانگونه كه هست براى او جلوهگر خواهد شد. و از بين رفتن حجاب«تجافى عن دار الغرور،
آرام نگرفتن در سراى فريب» و آشكار شدن حقايق«انابة الى دار الخلود،
بازگشت به سراى جاويد» ناميده مىشود.
|