|
[خوش گمانى به خدا و تفاوت آن با بىمبالاتى در دين]
برادرم روايات مىگويد: كسى به خدا خوش گمان نبوده، مگر اين كه خداوند با همان گمان، با او رفتار كرده است. ولى خيلىها فريب خورده و بىمبالاتى در دين را با خوش گمانى به خدا اشتباه گرفتهاند. و اگر شيطان براى انسان چنين وانمود كند كه گناه او ناشى از خوش گمانى
ترجمهالمراقبات ص : 238
او به خداست بايد از او دليل خواسته و بگويد: اگر واقعا چنين است پس چرا در مورد رزق خود خوش گمان نيستم - رزقى كه خداوند آن را تضمين نموده و با سوگند بر آن تأكيد كرده است. و اگر به عنايت و لطف و كرم او خوش گمانى، اين صفات، فقط مربوط به امور اخروى نيست و اگر در امور دنيايت نيز به كرم او معتقد هستى چرا وقتى اسباب رزق را از دست مىدهى مضطرب شده و به كرم او تكيه نمىكنى؟ و چرا بخاطر حاجتهاى دنيوى اين همه غصه خورده و اندوهگين مىشوى؟ و اگر پدر پولدار و با محبتى كه روزى تو را تضمين كرده بود، داشتى، به سخن او اعتماد و ضمانت او را قبول نمىكردى؟ آيا عنايت خدا را كمتر از لطف پدرت مىدانى؟ يا مىترسى ناتوان باشد يا احتمال مىدهى از تو دريغ كند يا باور ندارى كه او ارحم الراحمين، تواناترين قدرتمندان و بخشندهترين بخشندگان است.
روايت شده است: «هنگامى كه خدا از حساب خلق فارغ شد، مردى باقى مىماند كه گناهان او بيش از كارهاى نيكش مىباشد، فرشتگان او را به طرف آتش مىبرند ولى او سرش را برمىگرداند.
خداوند دستور مىدهد كه او را برگردانيد، آنگاه به او مىگويد: چرا سرت را برگرداندى - در حالى كه خدا خود مىداند. مىگويد:
پروردگارا چنين گمانى به تو نداشتم، خداوند متعال مىفرمايد:
فرشتگانم قسم به عزت و جلالم او يك روز هم به من خوش گمان نبوده ولى چون ادعا مىكند خوش گمان بودم، او را به بهشت ببريد.
ترجمهالمراقبات ص : 239
[6 -] پرهيز از گناه بويژه ستم مالى و آبرويى به مردم. در حديث قدسى آمده است: «دعا از تو، اجابت از من، زيرا دعائى از من پوشيده نمىماند مگر دعوت حرام لقمه».
نيز از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده است: «كسى كه دوست دارد دعايش مستجاب شود، بايد كسب و خوراكش را حلال نمايد».
از جمله نصيحتهايى كه خداوند به حضرت عيسى (على نبيّنا و آله و عليه السلام) نمود، اين بود: «به ستمگران بنى اسرائيل بگو: در حالى كه مال حرام زير پايتان و بتها در خانههايتان است به درگاه من دعا نكنيد. زيرا سوگند ياد كردهام كه دعاى هر كسى را كه مرا بخواند اجابت نمايم. و اجابت اينان تا موقعى كه پراكنده گردند جز لعنت چيزى نيست».
از پيامبر روايت شده است كه: «خداوند به من وحى كرد: برادر منذرين برادر رسولان قوم خود را بر حذر بدار از اين كه وارد يكى از خانههاى من شوند در حالى كه مظلمهاى از يكى از بندگان نزد آنان باشد. زيرا تا زمانى كه ايستاده و مشغول نماز هستند، آنان را لعنت مىكنم مگر اين كه مظلمه را رد كنند. كه در اين صورت گوش آنان هستم كه با آن مىشنوند، چشم آنان هستم كه با آن مىبينند، و از اولياء و برگزيدگانم خواهند بود و بهمراه پيامبران و راستگويان و شهيدان در بهشت همسايه من مىباشند».
درباره ردّ دعاى يكى از بنى اسرائيل روايت شده است: «با زبانى كه
ترجمهالمراقبات ص : 240
ناسزا مىگفت و دل ستمكار و ناپاك و نيتى غير صادقانه دعا مىكرد».
از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم روايت شده است: «كسى كه بدون عمل دعا مىكند، مانند كسى است كه بدون چله كمان، تيراندازى مىكند».
از امام صادق عليه السّلام روايت شده است: «خداوند دعاى كسى را كه بدون حضور قلب دعا مىكند، مستجاب نمىكند، بنابراين هنگام دعا دلت را متوجه كن، آنگاه يقين به اجابت داشته باش».
و از او عليه السّلام روايت شده است: «خداوند دعائى را كه از قلبى سخت برخاسته باشد، اجابت نمىكند».
و روايت شده است: «دعاى چهار نفر مستجاب نمىگردد. مردى كه در خانهاش بنشيند و بگويد: خدا به من روزى بده، و مردى كه زنش را نفرين كند، و مردى كه خداوند مالى به او بدهد ولى آن را از بين ببرد، و مردى كه به مرد ديگرى قرض بدهد و شاهد نگيرد، آنگاه او، آن را انكار كند.» و در بعضى از روايات نفرين بر همسايه و درخواست حرام و قطع رحم نيز به موارد فوق اضافه شده است.
و از امير المؤمنين عليه السّلام روايت شده است: «اى صاحب دعا چيزى را كه غير ممكن بوده و حلال نيست، درخواست مكن».
[7 -] گريستن. روايت شده است: «بين بهشت و جهنم، گردنهاى است كه كسى از آن عبور نمىكند، مگر كسانى كه از ترس خدا، خيلى گريه كرده باشند».
از پيامبر صلّى اللّه عليه و آله و سلّم نيز روايت شده است كه خداوند به من فرمود: «قسم
ترجمهالمراقبات ص : 241
به عزت و جلالم. عبادت كنندگان اصلا ارزش گريه را نزد من نمىدانند، من براى آنان قصرى در «رفيق اعلى» بنا مىكنم كه كسى با آنان در آن شريك نيست».
نيز روايت شده است: «روز قيامت، تمام چشمها گريان است، مگر چشمى كه از ترس خدا گريه كرده باشد. و هر چشمى كه از ترس خدا پر اشك شده باشد، خداوند بقيه بدنش را بر آتش حرام مىكند. و اگر اين اشك روى صورتش بريزد، هيچگاه به اين صورت ندارى و خوارى نمىرسد. هر چيزى پيمانه يا وزنى دارد مگر قطره اشكى. زيرا خداوند با كمى از آن دريايى از آتش را خاموش مىنمايد. و اگر بندهاى در ميان امتى گريه كند خداوند به اين امت بخاطر گريه او رحم مىكند».
[8 -] سپاس و ستايش خداوند. راوى مىگويد: از امير المؤمنين سؤال كردم چگونه تمجيد كنم؟ فرمود: مىگويى:و يا من أقرب إلىّ من حبل الوريد يا من يحول بين المرء و قلبه يا من هو بالمنظر الاعلى و بالأفق المبين،
اى كسى كه از رگ گردن به من نزديكترى اى كسى كه بين شخص و دلش حايل مىشوى اى كه در چشماندازى بالاتر از هر چيز و در افق آشكارى هستى» در بعضى از روايات عبارت ديگرى نقل شده است.
[9 -] ذكر نامهاى خدا كه مناسب دعايش مىباشد، و نيز گفتن نعمتهاى خداوند و شكر آن، بيان گناهان و آمرزش خواستن براى آنها.
ترجمهالمراقبات ص : 242
[10 -] درنگ و عجله نكردن و اصرار و پافشارى در دعا. زيرا كه خداوند درخواست كننده لجوج را دوست دارد. و حد اقل پافشارى اين است كه دعاى خود را سه بار تكرار كرده و خواسته خود را سه بار بگويد.
[11 -] پنهان دعا كردن. زيرا هم فرمان خداوند «در پنهان دعا كنيد» را اجابت كرده و هم از آفت ريا دور مىماند. و روايت شده است:
«دعاى پنهانى برابر با هفتاد دعاى آشكار است».
[12 -] شريك ساختن ديگران در دعا. چنانچه روايت شده است.
[13 -] با ديگران دعا كردن. دعا در جمع نيز باعث اجابت است.
بهترين جمعيت براى دعا چهل نفر است و بجاى آن چهار نفر هم مىتوانند هر كدام ده بار دعا كنند. و اگر نتوانست در جمع دعا كند، خود نيز مىتواند چهل بار دعا كند.
[14 -] تضرّع در دعا بهمراه قلب خاضع و بدن متواضع و چاپلوسى. خداوند به حضرت عيسى عليه السّلام وحى نمود: «عيسى مانند غريق غمزدهاى كه ياورى ندارد، به درگاه من دعا و دلت را برايم خوار كن و در خلوت بسيار بياد من باش. و بدان من با چاپلوسى كردن تو خوشحال مىشوم. با زنده دلى و نشاط اين عمل را انجام بده و صداى غمناك خود را به من برسان.
و به موسى وحى كرد: «موسى هنگامى كه مرا مىخوانى ترسان باش، صورت خود را خاك آلوده كن و با اعضاى مهم بدنت برايم
ترجمهالمراقبات ص : 243
سجده كن. و با ايستادن در مقابل من به اطاعت من مشغول شو. و با ترسى كه از قلبى ترسان برخاسته است، با من مناجات كن... قلبت را با ترس از من بميران. زنده دل و كهنه لباس باش. در ميان زمينيان ناشناس و در آسمان معروف، همنشين خانه و چراغ شب باش. مانند صابرين از من اطاعت كن. و از زيادى گناهان فرياد بزن، مانند فرياد كسى كه از دشمن فرار مىكند و در اين امور از من كمك بخواه كه من كمك و ياور خوبى هستم.
[15 -] صلوات فرستادن بر محمد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم و آل او عليهم السّلام نيز در اول و آخر دعا باعث اجابت است. محمد بن مسلم از يكى از دو امام عليهما السّلام روايت كرده است: «در ترازوى خدا چيزى سنگينتر از صلوات بر محمد و آل محمد نيست».
هشام بن سالم از امام صادق عليه السّلام روايت كرده است: «تا زمانى كه صلوات بر محمد و آل محمد فرستاده شود، دعا پشت حجاب خواهد ماند».
نيز از امام صادق عليه السّلام روايت شده است: «كسى كه به درگاه خدا حاجتى دارد، بايد ابتدا بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده، سپس حاجت خود را بخواهد و دعاى خود را با صلوات بر محمّد و آل محمد به پايان برساند، چون خداى متعال كريمتر از اين است كه ابتدا و انتهاى دعا را پذيرفته و وسط آن را رها كند، زيرا چيزى مانع از اجابت صلوات بر محمد و آل محمد نمىشود.
ترجمهالمراقبات ص : 244
صلوات بسيار مهم و از اركان ولايت است. همانگونه كه خداوند ايمان كسى را بدون اقرار به آنان و بدون ولايت آنان (صلوات اللّه عليهم) قبول نمىكند، دعا و صلوات نيز چنين است.
صلوات نيز مانند ساير اعمال شكل و روحى دارد. روح آن اين است كه مقام آنان را نزد خدا فهميده و بفهميم كه آنها وسيلهها و شفيعهايى نزد خدا بوده و خداوند كسى را بدون توسل به آنان نمىپذيرد. و نيز آنان اولى به انسان از خود او مىباشند و پايه اين مطلب اندك شناخت واقعى است كه باعث عمل به اولويت آنان مىباشد. و آنگاه كه اين شناخت واقعى تحقق يافت، و بنده با اين شناخت يك بار صلوات فرستاد، رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم ده بار يا بيشتر و بىنهايت بر او صلوات مىفرستد، و اگر اين صلوات در دعا باشد، دعا مستجاب مىگردد.
[16 - پاكدلى و روى آوردن با تمام وجود به خداوند.] امر ديگرى كه باعث اجابت است توجه كردن بنده به مولاى بخشنده، مهربان و رحيم با قلب، باطن و روح خود مىباشد. نيز بايد دل خود را از غير خدا بخصوص افكار پستى كه باعث نجاست دل و كثيف شدن روح مىباشد - مانند افكار حرام، مكروه و جايز، بخصوص غم و غصه دنيا و ترس از ناگواريها و بدگمانى به خداوند متعال و بىاعتمادى به وعدههاى او - پاك نمود. زيرا اين امور باعث هلاكت دل مؤمن و حتى روگرداندن خداوند متعال از او مىشود - «اين گمانى كه به خدا
ترجمهالمراقبات ص : 245
داشتيد، شما را هلاك كرد.»«» - و از ضعف ايمان سرچشمه گرفته و نوعى بىادبى به خدا و اطاعت از شيطان مىباشد. «شيطان با وعده دادن فقر شما را بكارهاى زشت و بخل وا مىدارد.»«» [17 -] دعا قبل از بلا. چنين دعايى خيلى مؤثرتر از دعايى است كه پس از رسيدن بلا و سختى صورت مىگيرد.
[18 -] شريك نمودن ديگران در دعا و قبل از خود براى آنان دعا كردن. امر ديگرى كه در دعا مؤثر است، اين است كه ديگران را در دعاى خود شريك نمايد. ولى بهتر است قبل از خود براى آنان دعا كند.
|