|
پنجم، ثبات و دوام:
تا هر حالى مقامى شود چه قليل عمل با دوام
__________________________________________________
كتاب اخلاق ص 173 از حضرت صادق عليه السّلام از رسول خدا صلّى اللّه عليه و آله و سلّم آورده است كه فرمود:
يا علىّ إنّ هذا الدّين متين فأوغل فيه برفق. و لا تبغض إلى نفسك عبادة ربّك (ف) إنّ المنبت لا ظهرا أبقى و لا أرضا قطع. فاعمل عمل من يرجو أن يموت هرما. و احذر حذر من يتخوّف أن يموت غدا.
و نيز حديث شريف ديگرى در «سفينة البحار» ج 2 ص 113 در ماده «عبد» از «كافى» نقل مىكند كه:عنه (أى عن أبي جعفر عليه السّلام) عنه صلّى اللّه عليه و آله و سلّم قال:إنّ هذا الدّين متين فاوغلوا فيه برفق و لا تكرهوا عبادة الله إلى عباد الله فتكونوا كالرّاكب المنبتّ الّذى لا سفرا قطع و لا ظهرا أبقى.
و سپس مىفرمايد:
بيان: الإيغال: السير الشّديد. يريد صلّى اللّه عليه و آله و سلّم سر فيه برفق. و يحتمل أن يكون الإيغال هنا متعدّيا أى أدخلوا النّاس برفق. فانّ الوغول الدّخول في الشّيء.
و المنبت: الّذى انقطع به في سفره و عطبت راحلته، من البتّ و هو القطع.
انتهى موضع الحاجة.
و اصل اين حديث در ج 2 «كافى» ص 86 بوده. و در «بحار الانوار» ج 15 كتاب اخلاق ص 172 از كافى روايت مىكند.
و نيز در «المجازات النّبويّة» ص 174 سيّد رضى (ره) روايت مىكند كهقال:إنّ هذا الدّين متين فأوغل فيه برفق و لا تبغّض إلى نفسك عبادة ربّك فإنّ المنبتّ لا أرضا قطع و لا ظهرا أبقى.
[110] - اين حديث را در «اصول كافى» ج 2 ص 86 در «بحار الانوار» ج 15 كتاب اخلاق ص 173 از «كافى» با سند متصل خود از حفص بن البخترى از حضرت صادق عليه السّلام روايت نموده است.
تحفةالملوكفىالسيروالسلوك ص : 150
افضل است از كثير آن بدون آن، كه در حديث ابى جعفر عليه السّلام در روايت زراره فرموده است:أحبّ الأعمال إلى الله ما داوم عليه العبد و إن قلّ. [111]
و مراد از ثبات آنست كه هر آنچه را كه عزم و وفا نمود، بر آن ثبات ورزد و از آن تخلّف نكند، و در تخلّف آن خوف خطر است چه حقيقت عمل بعد از ترك آن به مخاصمت بر مىخيزد. پس تا جزم بر وفا و ثبات ننمايد بر عملى عزم نكند.
و از اين راه به رفق، مأمور شده كه به تدريج بدن و نفس را در تحت اطاعت خود در آورد تا تواند بر ما فوق آنچه مزاول آنست، ثبات ورزد. و ماداميكه ثبات در مرحلهاى را جازم نباشد عازم آن نگردد و در مرحله سابق توقّف كند. و اين توقّف را به جهت حصول مقام در حال اول، اهل سلوك به منزله قصد اقامه در منزلى مىشمارند و ثباتى كه مذكور شد يكى از درجات صبر است.
|