آداب‏الصلاة ص : 144
وصل و تتميم‏
محمد بن يعقوب، باسناده عن أبي عبد اللّه عليه السلام، قال:اذا اذّنت و اقمت، صلّى خلفك صفّان من الملائكة، و اذا اقمت، صلّى خلفك صفّ من الملائكة.«»

و احاديث به اين مضمون زياد است. و در بعض اخبار است كه حد صف بين مشرق و مغرب است.«» و در ثواب الاعمال است كه حضرت صادق فرمود: «كسى كه نماز كند با اذان و اقامه، دو صف از ملائكه پشت سرش نماز كند، و كسى كه نماز كند با اقامه بدون اذان، پشت سرش يك صف از ملائكه نماز كند.» راوى سؤال مى‏كند كه مقدار هر صفى چقدر است. فرمود: «اقلش ما بين مشرق و مغرب است، و اكثرش ما بين آسمان و زمين است.»«» و در بعضى روايات است كه اگر اقامه به غير اذان گفت، از طرف راست او يك ملك و از طرف چپش يك ملك بايستد«» - الى غير ذلك من الاخبار. و اختلاف اخبار شايد به واسطه اختلاف معارف و خلوص نماز گزاران باشد، چنانچه از بعضى روايات باب استفاده شود، مثل روايتى كه وارد شده راجع به نماز با اذان و اقامه در بيابان يا ارض قفراء.«» بالجمله، چون سالك خود را پيشواى ملائكة اللّه ديد و قلب خود را پيشواى قواى ملكيّه و ملكوتيّه ديد و به اذان و اقامه مجتمع كرد قواى ملكيّه و ملكوتيّه خود را بر او اجتماع نمودند ملائكة اللّه، قلب را كه افضل قواى ظاهر و باطن است و شفيع قواى ديگر است امام بايد قرار دهد. و چون قلب ضامن
آداب‏الصلاة ص : 145
قرائت مأمومين است و وزر ديگران به عهده او است، بايد محافظه تامّه و مراقبه جميله از آن كند كه حفظ حضرت و حضور نمايد و به ادب مقام مقدّس قيام كند، و اين اجتماع مقدس را غنيمت شمارد، و توجه ملائكة اللّه و تأييد آنها را بزرگ داند و از نعم ولى نعمت حقيقى شناسد و عجز و قصور خود را از شكر اين نعم بزرگ تقديم مقام مقدس نمايد. انّه ولىّ النّعم.