|
فصل دوم
عن مصباح الشّريعة. قال الصّادق عليه السّلام:ما خسر، و اللّه، من اتى بحقيقة السّجود و لو كان في العمر مرّة واحدة. و ما افلح من خلا بربّه في مثل ذلك الحال تشبيها بمخادع نفسه، غافلا لاهيا عمّا اعدّه اللّه للسّاجدين من انس العاجل و راحة الآجل. و لا بعد عن اللّه ابدا من احسن تقرّبه في السّجود. و لا قرب إليه أبدا من اساء ادبه و ضيّع حرمته بتعلّق قلبه بسواه في حال سجوده.
فاسجد سجود متواضع للّه تعالى ذليل، علم انّه خلق من تراب يطأه الخلق، و انّه اتّخذك (ركب - خ) من نطفة يستقذرها كلّ احد، و كوّن و لم يكن. و قد جعل اللّه معنى السّجود سبب التّقرّب إليه بالقلب و السرّ و الرّوح. فمن قرب منه، بعد من غيره، الا ترى في الظّاهر انّه لا يستوى حال السّجود الا بالتّوارى عن جميع الأشياء و الاحتجاب عن كلّ ما تراه العيون، كذلك امر الباطن. فمن كان قلبه
آدابالصلاة ص : 358
متعلّقا في صلوته بشيء دون اللّه تعالى، فهو قريب من ذلك الشّيء بعيد عن حقيقة ما اراد اللّه منه في صلوته. قال اللّه عزّ و جلّ:«ما جَعَل اللَّه لرجل من قلبين في جوفه.»
وقال رسول اللّه صلّى اللّه عليه و آله:قال اللّه تعالى: لا اطّلع على قلب عبد فاعلم فيه حبّ الاخلاص لطاعتى لوجهى و ابتغاء مرضاتى، الا لولّيت تقويمه و سياسته.
و من اشتغل بغيرى، فهو من المستهزئين بنفسه، و مكتوب اسمه في ديوان الخاسرين.«»
در اين حديث شريف جمع بين بيان اسرار و آداب فرموده. و تفكّر در آن، طرقى از معرفت به روى سالك إلى اللّه باز كند، و تأبّى و جحود منكرين را درهم مىشكند، و تأييد و تشييد اولياء عرفان و اصحاب ايقان را مىفرمايد، و حقيقت انس و خلوت با حق و ترك غير حق تعالى را گوشزد فرمايد.
مىفرمايد: «به خدا قسم، زيان نبيند كسى كه حقيقت سجده را به جاى آورد، و لو در عمر يك مرتبه. و روى رستگارى نبيند كسى كه در اين حال كه ترك غير است با حق خلوت كند، ولى شبيه به خدعه كنندگان باشد كه صورتا در خلوت و انس است ولى حقيقتا غافل از حق و از آنچه خداى تعالى براى ساجدان مهيّا فرموده كه آن انس با حق است در اين عالم و راحت است در آن عالم. و دور نيفتد از خداوند هرگز كسى كه نيكو تقرّب جويد به حق تعالى در سجود، و نزديك نشود به حق تعالى هرگز كسى كه اسائه ادب كند در سجود و حرمت آن را ضايع نمايد به اينكه قلب خود را به غير حقّ متعلّق كند در حال سجود. اكنون كه شمهاى از سرّ سجود را دانستى، سجود كن سجده كسى كه متواضع و ذليل است در پيشگاه قدس حق تعالى، و نظر به حال نقص و بى نوايى خود كن، بدان كه خلق شدى از خاكى كه پايمال خلايق است، و از نطفهاى كه همه كس از او اجتناب و استقذار كند، و تكوين شده در صورتى كه شيء مذكورى نبوده. و خداى تعالى معنى سجود را سبب تقرّب به خود
آدابالصلاة ص : 359
قرار داده - تقرّب به قلب و سرّ و روح. پس، كسى كه به حق نزديك شد، از غير حقّ بعيد شود، چنانچه سجده در ظاهر حاصل نشود مگر به موارات از همه اشياء و احتجاب از هر چه چشم آن را ببيند، همين طور امر باطن. پس، كسى كى قلبش متعلّق به غير حق شود در نماز، به آن چيز نزديك، و از آنچه كه حق اراده فرموده بعيد شود، چنانچه حق فرمايد كه: ما قرار نداديم براى يك نفر دو قلب.«» و رسول خدا فرمود كه خداى تعالى فرمود كه من اطلاع بر قلب بندهاى كه در آن حبّ اخلاص براى طاعت من و به دست آوردن رضاى من است پيدا نكنم، مگر آن كه خودم متولّى تمشيت امور او شوم و تدبير كارهاى او فرمايم. و كسى كه به غير من مشتغل باشد، از استهزاء كنندگان محسوب است و اسم آن در ديوان زيانكاران مكتوب شود.»
|