تنبيه عرفانى‏
چنانچه سابقا در بيان حقيقت «ليلة القدر» مذكور شد، از مراتب وجود و تعيّنات غيب و شهود به اعتبار احتجاب شمس حقيقت در افق آنها «ليل» تعبير شود، و بنابر آن، «ليلة القدر» ليله ايست كه حق تعالى به حسب جميع شئون واحديّت جمع اسماء و صفات، كه حقيقت اسم اعظم است، در آن محتجب باشد. و آن تعيّن و بنيه ولىّ كامل است كه در زمان رسول خدا آن سرور، پس
آداب‏الصلاة ص : 345
از آن، ائمّه هدى، واحدا بعد واحد، مى‏باشند. بنابر اين، «فجر» ليلة القدر وقتى است كه آثار شمس حقيقت از خلف حجب تعيّنات ظاهر گردد. و طلوع شمس از افق تعيّنات، «فجر» يوم القيمة نيز هست. و چون از مدّت غروب و احتجاب شمس حقيقت در افق تعيّنات اين اولياء كمّل تا وقت طلوع فجر كه مدت «ليلة القدر» است، آن ليله صاحب شرف از تصرّفات شيطانيّه مطلقا سالم است و به همان طور كه شمس محتجب شده است بى كدورت و تصرف شيطانيّه طالع شود، فرموده است: «سلام است آن شب تا طلوع فجر.» و اما ساير ليلها يا اصلا سلامت ندارند، و آن ليالى بنى اميه و امثال آنها است، و يا سلامت به جميع معانى ندارند، و آن ليالى ساير ناس است.