وفادارى و پيمان شكنى متقابل‏

. «الْوَفاءُ لِاهْل الْغَدْرِ غَدْرٌ عِنْدَ اللَّهِ وَ الْغَدْرُ بِاهْل الْغَدْرِ وَفاءٌ عِنْدَاللَّهِ» «1»وفا با بيوفايان، بيوفايى است با خدا، و بيوفايى با بيوفايان، وفا بود نزد خدا.
نكته‏ها و پيام‏ها
1- از عوامل مهمّى كه از جنگ و درگيرى ميان انسان‏ها پيشگيرى مى‏كند، عهد و پيمان دو جانبه است؛ يعنى سران دو قبيله يا دو كشور پيمان مى‏بندند كه حقوق يكديگر را محترم بشمارند. رعايت مفاد چنين‏ عهد نامه‏اى بر هر دو طرف لازم است. در اين ميان اگر يك طرف آن رانقض كرد، حرمت خود را برداشته و خود را سزاوار تنبيه و مجازات كرده است و بايد با او همانند خودش عمل شود، يعنى طرف مقابل هم نبايد به پيمان وفادار بماند چرا كه اگر همچنان به وفادارى خود اصرار ورزد در حقيقت نسبت به خدا عهد شكنى كرده و با سكوت و بى تفاوتى خود، آب به آسياب رقيب خيانتكار خود ريخته و او را به تجاوز تشويق كرده است.
رسول خدا صلى الله عليه و آله وقتى از طريق وحى فهميد كه بنى قينقاع عهد خود را با مسلمانان نقض كرده‏اند با فرود آمدن آيه‏
«وَ امَّا تَخافَنَّ مِنْ قَوْم خِيانةً فَانْبِذْ الَيْهِمْ عَلى‏ سَواءٍ انَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْخائِنينَ» «1»هرگاه از خيانت گروهى بيم داشته باشى بطور عادلانه به آن‏ها اعلام كن كه پيمانشان لغو شده است زيرا خداوند خائنان را دوست نمى‏دارد.
دستور جنگ عليه پيمان شكنان صادر كرد.
2- اين گفتار امام بيانگر تجويز و تشريع «مقابله به مثل» است. و اين اصل و قانون مخصوص به جنگ و جهاد و دفاع نيست. بلكه در مواردى در مقوله‏هاى اخلاقى نيز قابل تعميم است. همانند: بر خورد با افراد متكبر، كه گفته‏اند با آن‏ها مقابله به مثل كنيد و مثل خودشان متكبر باشيد و متكبرانه برخورد نماييد؛ باشد كه متنبّه شوند و اين خصيصه زشت خود را تغيير دهند. و اگر با افراد مغرور و متكبر متواضعانه برخورد كنيد بى شك آتش كبر آنان را افروخته‏تر و شعله‏هاى درون سوز تكبرشان را زيادتر كرده‏ايد.