سازماندهى سياسى و ادارى
. «وَاجْعَلْ لِكُلِّ انْسانٍ مِنْ خَدَمِكَ عَمَلًا تَأْخُذُهُ بِهِ، فَانَّهُ احْرى انْ لا يَتَواكَلُوا فى خِدْمَتِكَ.» «1»براى هر يك از كارگزارانت كارى ويژه تعيين كن كه بتوانى بازخواستش كنى كه اين، زمينهى بىمسؤوليّتى و وانهادن كارها به اميد يكديگر را، بيش از پيش مىزدايد.
نكتهها و پيامها
1- تقسيمبندى كارها، چه در قلمرو وظايف شخصى و خصوصى همچون تحصيل و تحقيق و مطالعه و چه در قلمرو وظايف اجتماعى و عمومى همچون، مديريت يك مركز علمى، مظهر بارز حاكميت نظم و انضباط در زندگى آدمى و نشانه مهمّى از موفقيّت او است. تقسيم معقول كارها و سپردن بخشى از آنها به افراد مناسب و شايسته، آثار مثبتى دراعمال مديريت دارد از جمله:الف- كارها به خوبى و به آسانى و به سرعت و در وقت پيشبينى و تعيين شده انجام مىپذيرد زيرا كار، مانند سلسله زنجيرى است كه هر حلقهاى در جاى خود بايد قرار گيرد، مفقود شدن يك حلقه، سبب قطع ارتباط خواهد بود و نظام طبيعى و بافت آن به هم خواهد خورد و گاهى حلقه مفقوده براى كارفرمايان و عاملان، مشكلآفرين مىشود و امور مربوطه، به خوبى سامان نمىپذيرد.ب- كارها به ويژه در امور ادارى و سازمانى اگر به درستى و به دقت تقسيم شود و حوزه مأموريّت و وظايف هر كس به خوبى معلوم گردد نظارت بر آن آسان مىشود. و در صورت تخلف به آسانى مىتوان متخلف را استيضاح كرد.
2- تقسيم كار در يك سازمان يا مركز آموزشى چون دانشگاه، دبيرستان و ... بايد روى اصول كلى و با مطالعه كارشناسانه انجام گيرد. و هر كس را به تناسب استعداد طبيعى، نوع تفكر، تخصص و تعهّد بايد مسؤوليت داد و با اصل «توان سالارى» به سراغ كارگزار رفت؛ بسان دوخت لباس كه براساس سنّ، قدّ و قواره و با رعايت اصول فنى و دوزندگى بايد انجام پذيرد، نه بر حسب حدس و گمان. بدين جهت است كه حضرت على عليه السلام به مالك اشتر توصيه مىكند: «وَاجْعَلْ لِرأْسِ كُلِّ امْرٍ مِنْ امورِكَ رَأْساً مِنْهُمْ لا يَقْهَرُهُ كَبيرُها وَ لا يَتَشَتَّتُ عَلَيْهِ كَثيرُها» «1»بر هر يك از كارهايت چنان سرپرستى بگمار كه بزرگى كار بر او چيرگىنيابد و فزونى كار آشفتهاش نسازد.
3- تمدن جديد مبدأ و سرآغازى براى تقسيم كارهاى فكرى و اجرايى نمىشناسد، جز قرون و سالهاى اخير؛ برخلاف آيين اسلام كه از بدو طلوع، تقسيمبندى كارها و رعايت نظم و انضباط را از مبادى سياست خود معرفى كرد و به پيروان خويش توصيه مىكند كه كارهاى خود را بر مدار نظم و تقسيم سنجيده انجام دهند. «1»
|