بدگمانى‏

. «ضَعْ امْرَ اخيكَ عَلى‏ احْسَنِهِ حَتَّى يَأْتِيَكَ ما يَغْلِبُكَ مِنْهُ وَ لا تَظُنَّنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ اخيكَ سُوءاً وَ انْتَ تَجِدُلَها فِى الْخَيْرِ مَحْمِلًا» «2»كار برادر (دينى) خود را به بهترين وجه آن قرار بده، مگر اينكه كارى كندكه راه توجيه را بر تو ببندد؛ تا آنجا كه براى گفته برادرت، تفسير نيكويى مى‏يابى، به گفته او، گمان بد مبر!
نكته‏ها و پيام‏ها
1- بدگمانى آن است كه انسان درباره رفتار و گفتار ديگران، تصور ناروايى داشته و آن را به‏صورت يك واقعيت ببيند.
2- قاعده كلى درباره افراد مسلمان اين است كه انديشه بد ندارد و كار بد انجام نمى‏دهد، از اين رو، على عليه السلام توصيه مى‏كند كه مسلمانان كارهاى يكديگر را تا آنجا كه ممكن است حمل بر صحت كنند و نيز گفتار يكديگر را تا جايى كه براى آن تفسير نيكويى وجود دارد، حمل بر بدى نكنند. چنان‏كه قرآن مجيد مى‏فرمايد: «يا ايُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثيراً مِنَ الظَّنِ انَّ بَعْضَ الَّظنِ اثْمٌ» «1»
3- بدگمانى در همه جا و نسبت به همه كس، زشت محسوب نمى‏شود، بلكه در برخى موارد بدگمانى مجاز و گاه لازم است؛ در محيطى كه بيشتر افراد آن گرفتار فساد و آلودگى هستند خوش‏گمانى، كار منطقى نيست و موجب فريب خوردن و زيان ديدن انسان مى‏شود.على عليه السلام مى‏فرمايد: «اذا اسْتَوْلَى الْفَسادُ عَلَى الزَّمانِ وَ اهْلِه‏ فَاحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّهُ.» «2»
هرگاه فساد و تبهكارى بر روزگار و اهلش چيره شود، اگر كسى به ديگرى خوش‏بين باشد، فريب خورده و نادانى كرده است.