بدگمانى
. «ضَعْ امْرَ اخيكَ عَلى احْسَنِهِ حَتَّى يَأْتِيَكَ ما يَغْلِبُكَ مِنْهُ وَ لا تَظُنَّنَّ بِكَلِمَةٍ خَرَجَتْ مِنْ اخيكَ سُوءاً وَ انْتَ تَجِدُلَها فِى الْخَيْرِ مَحْمِلًا» «2»كار برادر (دينى) خود را به بهترين وجه آن قرار بده، مگر اينكه كارى كندكه راه توجيه را بر تو ببندد؛ تا آنجا كه براى گفته برادرت، تفسير نيكويى مىيابى، به گفته او، گمان بد مبر!
نكتهها و پيامها
1- بدگمانى آن است كه انسان درباره رفتار و گفتار ديگران، تصور ناروايى داشته و آن را بهصورت يك واقعيت ببيند.
2- قاعده كلى درباره افراد مسلمان اين است كه انديشه بد ندارد و كار بد انجام نمىدهد، از اين رو، على عليه السلام توصيه مىكند كه مسلمانان كارهاى يكديگر را تا آنجا كه ممكن است حمل بر صحت كنند و نيز گفتار يكديگر را تا جايى كه براى آن تفسير نيكويى وجود دارد، حمل بر بدى نكنند. چنانكه قرآن مجيد مىفرمايد: «يا ايُّهَا الَّذينَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا كَثيراً مِنَ الظَّنِ انَّ بَعْضَ الَّظنِ اثْمٌ» «1»
3- بدگمانى در همه جا و نسبت به همه كس، زشت محسوب نمىشود، بلكه در برخى موارد بدگمانى مجاز و گاه لازم است؛ در محيطى كه بيشتر افراد آن گرفتار فساد و آلودگى هستند خوشگمانى، كار منطقى نيست و موجب فريب خوردن و زيان ديدن انسان مىشود.على عليه السلام مىفرمايد: «اذا اسْتَوْلَى الْفَسادُ عَلَى الزَّمانِ وَ اهْلِه فَاحْسَنَ رَجُلٌ الظَّنَّ بِرَجُلٍ فَقَدْ غَرَّهُ.» «2»
هرگاه فساد و تبهكارى بر روزگار و اهلش چيره شود، اگر كسى به ديگرى خوشبين باشد، فريب خورده و نادانى كرده است.
|