جوانى، بهار سازندگى‏

. «... انَّما قَلْبُ الْحَدَثِ كَالْارْضِ الْخالِيَةِ ما الْقِىَ فيها مِنْ شَىْ‏ءٍ قَبِلَتْهُ فَبادَرْتُكَ بِالْادَبِ قَبْلَ انْ يَقْسُوَ قَلْبُكَ» «2» [امام على عليه السلام در نامه‏اى به فرزند خود امام حسن مجتبى عليه السلام مى‏نويسد:] دل جوان، مانند زمين خالى است كه هر بذرى در آن افشانده شود، مى‏پذيرد. از اين رو، پيش از آنكه [عمر زيادى بر تو بگذرد و] دلت سخت گردد، بر ادب و تربيت تو پرداختم.
نكته‏ها و پيام‏ها
1- دوران نوجوانى و جوانى بسترى مناسب براى القا و عرضه هر نوع فكر و انديشه‏اى از سوى اوليا و مربيان آنان از يك سو و كسب فضايل يا رذايل اخلاقى و زمينه‏اى مناسب براى رشد استعدادهاى نهفته انسانى ازسوى ديگر است.
2- قلب و روح جوان به كشتزارى مى‏ماند كه از هر نظر شرايط كشت و كار در آن فراهم است، حال اگر كشاورز با ابزار مناسب، بذر مرغوب و دفع به موقع آفات، كشتزار را به خدمت گيرد، محصولى گران‏بها درو خواهد كرد؛ ولى اگر اين كشتزار به حال خود رها شود، محل رشد خار و خاشاك شده و به بيابانى بى‏حاصل تبديل خواهد شد. فرصت جوانى نيز چنين است. اگر از آن به خوبى استفاده شود و استعدادهاى نهفته شكوفا شده و در كسب فضايل اخلاقى و دفع رذايل اخلاقى بكوشد، فردى مفيد، در غير اين صورت سر بار جامعه خواهد بود.
3- قلب جوان، لطيف و ملكوتى است و انگيزه رشد گناه در آن ضعيف است و بازگشت و توبه از گناهان آسان است اما هر چه سنّ بالا مى‏رود ريشه گناه در قلب قوى‏تر و محكم‏تر مى‏گردد تا جايى كه كندن آن كارى دشوار است.در روايات اسلامى نسبت به تلاش براى دستيابى به سعادت در دوران جوانى بسيار سفارش شده است، چنان كه رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «انَّ لِلَّهِ تَعالى مَلَكًا يَنْزِلُ فى‏ كُلِّ لَيْلَةٍ فَيُنادى‏: يا ابْناءَ الْعِشْرينَ جِدُّوا وَ اجْتَهِدُوا» «1»خداى متعال را فرشته است كه هر شب فرود آمده، ندا مى‏دهد: اى جوانان بيست ساله! كوشش كنيد و (براى نيل به كمال و سعادت خود) مجاهده نماييد.