|
آزمايش الهى
. «الا انَّ اللَّه تَعالى قَدْ كَشَفَ الْخَلْقَ كَشْفَةً لا انَّهُ جَهِلَ ما اخْفَوْهُ مِنْ مَصُونِ اشْرارِهِمْ وَ مَكْنُونِ ضَمائِرِهِمْ، «وَ لكِنْ لِيَبْلُوَهُمْ ايُّهُمْ احْسَنُ عَمَلًا» فَيَكُونُ الثَّوابُ جَزاءً وَالْعِقابُ بَواءً». «1»آگاه باشيد، اين كه خدا پرده از اسرار درون بندگان (با آزمايشهاى خود) برداشت به خاطر اين نيست كه او از آنچه انسانها در درون پنهان داشتهاند و اسرارى كه فاش نكردهاند بى خبر باشد، «بلكه براى اين است كه آنان را در معرض امتحان آورد تا كداميك عمل نيكوتر انجام مىدهند.» تا پاداش و كيفر، مفهوم صحيح داشته باشد. (زيرا تا كسى صفات درونى را در قالب عمل آشكار نكند نه مستحق پاداش است و نه مستوجب مجازات.)
نكتهها و پيامها
1- همه حقايق عالم از كوچك و بزرگ، پيدا و ناپيدا در نزد خداوندحاضر است. چگونه مىشود چيزى از نظر خداوند پنهان بماند در حالى كه خود مىفرمايد: «وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَيْبِ لا يَعْلَمُها الَّا هُوَ وَ يَعْلَمُ ما فِى الْبَرِّ وَالْبَحْرِ وَ ما تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ الَّا يَعْلَمُها ...» «1»
و كليد غيب، تنها نزد اوست. جز او [كسى] آن را نمىداند، و آنچه در خشكى و درياست مىداند، و هيچ برگى فرونمىافتد مگر [اين كه] آن را مىداند.و نيز درباره علم خود به اسرار نهان و آشكار انسانها مىفرمايد: «وَ يَعْلَمُ ما تُسِرُّونَ وَ ما تُعْلِنُونَ» «2»
و آنچه را كه پنهان مىكنيد و آنچه را كه آشكار مىداريد [نيز] مىداند.
2- فلسفه آزمايش مردم در منطق الهى الف) به ظهور رساندن ميزان حُسن عمل است نه فراوانى و كثرت عمل. (احْسَنُ عَمَلًا) چنان كه امام صادق عليه السلام در اين باره مىفرمايد: «لَيْسَ يَعْنى اكْثَرُ عَمَلًا وَ لكِنْ اصْوَبُكُمْ عَمَلًا، وَ انَّمَا الْأِصابَةُ خَشْيَةُ اللَّهِ وَالنِّيَّةُ الصَّادِقَةُ، ثُمَّ قالَ الْابْقاءُ عَلَى الْعَمَلِ حَتَّى يَخْلُصَ اشَدُّ مِنَ الْعَمَلِ.»معناى «عمل نيكو»، «عمل فراوان» نيست، بلكه «سالمترين عمل» است، و معناى «اصابه» ترس از خدا و نيت راستين است، سپس فرمود:باقى ماندن بر عمل به صورت خالص براى خدا از خود عمل سختتر است.ب) ثواب و عقاب بر محور حسن عمل است؛ زيرا همچنان كه در دنيا نمىتوان كسى را به موجب نيت درونىاش كيفر نمود مگر آن كه آن را به منصّه عمل درآورد، در آخرت نيز انسانها را بواسطه اعمالشان ثواب و عقاب مىدهند. چنان كه قرآن مىفرمايد: «فَمَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ خَيْراً يَرَهُ وَ مَنْ يَعْمَلْ مِثْقالَ ذَرَّةٍ شَرّاً يَرَهُ» «1»پس هر كس هموزن ذرّهاى كار خير انجام دهد آن را مىبيند! و هر كس هم وزن ذرّهاى كار بد كرده آن را مىبيند!
|