راه تطهير دل‏
قرآن، همان گونه كه هدف وحى را نزاهت روح آدمى مى‏داند، راه تهذيب روح را هم ارائه كرده، مى‏فرمايد:وَلِيَبْتَلِيَ اللّهُ مَا فِي صُدُورِكُمْ وَلُيمَحِّصَ مَا فِي قُلُوبِكُمْ. (آل عمران: 154)و اينها براى اين است كه خداوند، آنچه در سينه‏هايتان پنهان داريد، بيازمايد؛ و آنچه را در دلهاى شما (از ايمان) است، خالص گرداند.جهاد اكبر و اصغر و هرگونه دستور الهى، براى آزمون دل است. اگر دلى تيره باشد، خداوند با افاضه‏هاى متوالى آن چنان فيض مستمر و متنوع را از راه وحى و عقل يا از راه آزمون‏هاى علمى و عملى ادامه مى‏دهد تا اين تيرگى را بر طرف كند. تمحيص، به معناى تطهير است و تأديب ظريفى را نيز به همراه دارد: معلوم مى‏شود گناه، آلودگى است و گنهكار، آلوده است و آلوده به حريم كبرياى خدا، راه ندارد. خداوند وقتى ناخالصى را زدود، صفا در قلب مى‏نهد. البته شفافيت و صفا مراتبى دارد: اگر به اوج خود برسد، معرفت خود را به آن قلب، تا آن جا كه ظرفيت دارد، عطا مى‏كند و اگر به اوج شفافيت نرسد، بعضى از مراحل وسط و پايين علوم و الهام‏ها را بهره او مى‏كند؛ اوصاف ملائكه، آخرت، بهشت و گوشه‏اى از اسرار نهانى و غيب را به او مى‏فهماند.