اربعين گيري[255]

اولياي دين براي دستيابي انسانها به ره آورد سير و سلوک و بهره مندي از نتايج اخلاص راههايي را به ما ارائه کرده اند که بهترين آنها «اربعين گيري» يا «چله گرفتن» است و منظور از اربعين گيري اين نيست که انسان، چهل روز از مردم و کار اجتماعي، جدا شود؛ بلکه مقصود اين است که چهل روز از ما سواي خدا جدا شود و با اين که مشغول کار است، آن را جز به دستور خدا و براي رضاي او انجام ندهد.در حديث مزبور رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: کسي که چهل شبانه روز، با اخلاص در راه خدا قدم بردارد، خداي سبحان چشمه هاي حکمت را از قلب او بر زبانش جاري مي کند. حرفهاي صحيح و نو از قلم و زبان او شنيده و استفاده مي شود و نو آوريهاي زيادي دارد که در کتابها و سخنان ديگران نيست؛ چون اين چشمه جوشان حکمت در دلهاي ديگران نيست.
«اربعين گرفتن» به اين معنا نيست که انسان چهل شبانه روز، کوشش کند تا به مقام اخلاص برسد و نيز به اين معنا نيست که چهل شبانه روز، يکسان، همه کارها را با اخلاص براي خدا انجام بدهد، بلکه برداشت اولي از نصوص اربعين گيري اين معناست که او چهل شبانه روز، همراه با حصول اخلاص است؛ يعني شخص در چهل شبانه روز با اخلاص همراه است و اگر چهل شبانه روز، همه کارها را با حد معين از اخلاص انجام بدهد، مستلزم توقف و سکون در اخلاص مي شود؛ بلکه معنايش آن است که انسان، چهل شبانه روز در درجات چهل گانه خلوص حرکت کند؛ زيرا اخلاص درجاتي دارد. بنابراين، اخلاص روز اول، ابتدايي ترين و اخلاص روز چهلم، عاليترين درجه اخلاص است.
غرض آن که در معناي حديث اربعين گيري سه احتمال مي رود که تنها معناي سوم صحيح است:
1. در مدت چهل شبانه روز اصلا خلوص حاصل نباشد و فقط بعد از چهل روز، پديد آيد.
2. از ابتدا تا پايان اخلاص باشد، ليکن در حد[256]خاص و بدون افزايش.
3. خلوص در همه اين چهل شبانه روز حاصل باشد، ولي تکامل روزافزون داشته باشد.