ششم: اخلاص[253]

به تعبير لطيف محقق طوسي «پارسي اخلاص، ويژه کردن باشد» (1)؛ يعني، انسان قلبش را مخصوص حق کند تا احدي جز «مقلب القلوب» در حرم دل او راه نيابد و البته اگر انسان محب شود، صحنه نفس را براي محبوب، خالص مي کند؛ چون مي داند که محبوب با مبغوض، جمع نمي شود.کسي که کاري را هم براي خدا وهم براي غير خدا انجام دهد، خدا آن کار را نمي پذيرد؛ زيرا دين کما و کيفا مخصوص خداست. قرآن کريم در مورد کميت مي فرمايد:
«و له الدين واصبا» (2).
«واصب» به معناي پر، تام، جامع و کامل است و آيه شريفه بدين معناست که مجموعه دين را خدا تنظيم مي کند و بنابراين، همه قوانين و مقررات بايد از راه وحي تدوين شود و حتي کلمه اي از آن کم و يا بر آن افزوده نشود؛ در نتيجه حذف هر چيزي به نام نسخ و نيز اثبات هر چيزي به عنوان شريعت نو بايد از راه وحي باشد.
در باره کيفيت نيز مي فرمايد:
«الا لله الدين الخالص» (3)
فقط به نام و ياد[254]خدا بايد اين مجموعه را فهميد و به آن عمل کرد و آن را به ديگران آموخت.
بنابراين، تنها کساني متدين واقعي و ديندارند که مخلص باشند. از اين روخداي سبحان مي فرمايد:
«و ما امروا الا ليعبدوا الله مخلصين له الدين حنفاء» (4)
مردم هيچ ماموريتي ندارند جز اين که دستورهاي دين را مخلصانه براي خدا انجام دهند؛ يعني فهمشان و عملشان براي خدا باشد و محصول اخلاص نيز لقاي بهشت است. امام صادق (عليه السلام) مي فرمايد:
«من قال لا اله الا الله مخلصا دخل الجنة و اخلاصه ان تحجزه لا اله الا الله عما حرم الله عزوجل» (5)
و برتر از آن نيز «لقاء الله» است:
«فمن کان يرجوا لقاء ربه فليعمل عملا صالحا و لا يشرک بعبادة ربه احدا» (6)
کسي که اميد لقاي حق دارد و مشتاق جمال و جلال الهي است، بايد مؤمن باشد و عمل صالح انجام دهد و در کار خود، چه در بخش اعتقاد و چه در بخش عمل شرک نورزد.
معناي «لقاء الله» اين نيست که انسان تنها بعد از مرگ، جمال الهي را مشاهد مي کند؛ بلکه قبل از مرگ نيز مي تواند شاهد جمال الهي باشد و فيضهاي خاص او را دريافت کند و کلام رسول اکرم صلي الله عليه و آله و سلم:
«من اخلص لله اربعين صباحا فجر الله ينابيع الحکمة من قلبه علي لسانه» (7)
ناظر به همين بخش است. کسي که چهل شبانه روز با اخلاص عمل کند، خداوند چشمه هاي حکمت را در قلب او مي جوشاند و بر قلم و زبانش جاري مي کند و در حقيقت، اين شخص، علم الهي را ملاقات و اسمي از اسماي حسناي حق را مشاهده مي کند و البته مراحل برتر ممکن ست بعد از مرگ حاصل شود.
1. اوصاف الاشراف، ص 65.2. سوره نحل، آيه 52.3. سوره زمر، آيه 3.4. سوره بينه، آيه 5.5. توحيد صدوق، باب ثواب الموحدين، ص 27.6. سوره کهف، آيه 110.7. بحار، ج 67، ص 249.