بحث لغوي
غَمض عين با غَض بصر فرق دارد. «غمض عين» يعني چشم خود را بستن، هر چند در دل آن را بخواهي. معناي «غمض» اين است که چيزي را دلت مي خواهد؛ اما چشم از آن مي پوشاني؛ مثلاً شما يک حقي گردن من داريد. من هم نمي خواهم به شما بدهم. يک کسي به شما مي گويد: «بيا از اين حق خود، چشم بپوشان.» با وجودي که در دلت هست که اين حق را از من بگيري، به شما مي گويند چشم پوشي کن و برو.
اما معناي «غض» چشم پوشي كردن است؛ در حالي كه دل انسان هم نخواهد و مايل نباشد.1 اميرالمؤمنين7مي خواهند بفرمايند: مؤمنين و متقين کساني هستند که نه چشم آن‌ها دنبال حرام است و نه دل آن‌ها. حضرت مي فرمايد: «غضوا ابصارهم»؛ ولي «غمضوا» نمي گويد؛ يعني چشم بپوشان و دل تو هم به آن تعلق نداشته باشد. چشمت را ببند و دلت هم نخواهد. متقين اين‌گونه اند. از همه محرمات الهي چشم پوشيدند. دل آن‌ها فقط يک جا کار مي کند؛ کجا؟ الله. اولياي الهي فاميل حق هستند. هر کسي فاميلي دارد. خدا هم فاميل دارد. اهل بيت و اولياي الهي فاميل‌ها و وابسته به حق هستند. اولياء الله دلشان آنجا است. اين‌ها چشم پوشيدند، نه اينکه ندارند. دنيا را دارند، وضع آن‌ها خيلي خوب است؛ اما به کلي از آن چشم پوشيده است. از محرمات، هم از حيث چشم و هم از حيث دل، چشم پوشيده است.
در آيه شريفه دارد:
قُلْ لِلْمُؤْمِنينَ يَغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ يَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذلِكَ أَزْكى‏ لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبيرٌ بِما يَصْنَعُون؛‏2
به مؤمنان بگو: چشم‌هاى خود را [از نگاه به نامحرمان] فروگيرند، و عفاف خود را حفظ كنند. اين، براى آنان پاكيزه‏تر است. خداوند از آنچه انجام مى‏دهيد، آگاه است.
در اين آيه هم «غمض» نگفته، «يغضوا» از «غض» است؛ يعني به مؤمنين بگو که اختيار چشم خودتان با خودتان باشد؛ يعني به هر جايي نگاه نکن. مبادا هر چه دل تو خواست نگاه بکني.در سوره لقمان هم دارد که «واغضض من صوتک»؛ يعني صدايت را کوتاه کن. حرف بزن؛ اما داد و فرياد نکن. آهسته حرف بزن. اينجا هم همين را مي گويد. «يغضوا ابصارهم» يعني که چشم آن‌ها کنترل داشته باشد که اين کنترل آثاري هم دارد كه براي نورانيت قلب خيلي مؤثر است.
------------------------------
1.؟؟؟؟
2. نور:30.