4. عفو و گذشت‏

عفو، در لغت به معناى بخشيدن و نديده گرفتن جرم و گناه است. «1»
گذشت و عفوى كه مؤمن بايد خود را بدان مزيّن سازد، از بزرگترين كمالات انسانى است، قرآن مى‏فرمايد:
... وَ لْيَعْفُوا وَ لْيَصْفَحُوا الا تُحِبُّونَ انْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَكُمْ «2»
آنها (مسلمانان) بايد عفو كنند و گذشت نمايند، آيا دوست نمى‏داريد خداوند شما را ببخشد.
همچنين فرموده است:
وَ جَزاءُ سَيِّئَةٍ سَيِّئَةٌ مِثْلُها فَمَنْ عَفا وَ اصْلَحَ فَاجْرُهُ عَلَى اللَّهِ انَّهُ لا يُحِبُّ الظَّالِمينَ «3»
جزاى عمل زشت، مثل آن است و كسى كه ببخشد و اصلاح كند، پاداش او با خداوند است و او ستمگران را دوست ندارد.
امام صادق (ع) از قول رسول خدا (ص) فرمود:
عَلَيْكُمْ بِالْعَفْوِ، فَانَّ الْعَفْوَ لا يَزيدُ الْعَبْدَ الَّا عِزّاً، فَتَعافَوْا يُعِزَّكُمُ اللَّهُ «1»
بر شما باد به گذشت، گذشت جز بر عزّت بنده نمى‏افزايد. پس از يكديگر بگذريد، تا خداوند شما را عزيز گرداند.
حضرت على (ع) فرمود:
الْعَفْوُ تاجُ الْمَكارِمِ «2»
گذشت، سرآمد اخلاق نيك است.در زندگى اجتماعى ميان افراد يا گروهها، كدورتهايى پديد مى‏آيد كه اگر تداوم يابد اجتماع انسانها را دچار روابط تيره، سردى، تفرقه و خشونت خواهد كرد. از اين رو، كدورتها را بايد با تصميمى منطقى وانسانى ازميان برد و يكى از راههاى رفع آن، گذشت است. انسان، عاطفه دارد و عاطفه، گره بسيارى از مشكلات را مى‏گشايد. در تداوم صفا، صميميت و آرامش اجتماعى نيز احساس و عاطفه، نقش تعيين كننده‏اى دارد، به گونه‏اى كه انسان خشمگين و درصدد انتقام را به شخصى رحيم و بخشنده تبديل مى‏كند.