|
ب- فروتنى
پيامبر اسلام (ص) فرموده است:
طُوبى لِمَن تَواضَعَ للَّه تَعالى فِى غَيرِ مَنقَصَةٍ وَ اذَلَّ نَفسَهُ فى غَيرِ مَسكَنَةٍ. «2»
خوشا به حال كسى كه در عين كمال و توان براى خدا تواضع كند؛ و خويش را ذليل سازد بىآنكه خوار باشد.
چون معصومين (ع) مخلصان درگاه الهى اند و هر كارى را براى خدا انجام مىدهند، فروتنى آنان نيز براى خدا است. آنان ميان مردم و همراه آنان زندگى مىكنند و با رأفت و عطوفت وصف ناشدنى به ارشاد و هدايت آنان مىپردازند و با اينكه همه كمالات انسانى را در عالىترين حدّ آن دارايند و از شخصيت والا و گرانسنگى برخوردارند؛ هرگز خود را تافته جدا بافته از مردم نمىدانند و توقع كرنش و خدمت از كس نمىبرند و تكبر نمىورزند و ديگران را حقير نمىانگارند. اميرمؤمنان (ع) رفتار پيامبر (ص) با مردم را چنين توصيف مىكند.وقتى به مجلسى مىآمد، پايين آن مىنشست؛ كنار آخرين نفر و ديگران را نيز به همين رفتار سفارش مىكرد و همگان را بهرهمند مىساخت به گونهاى كه هيچ كسى احساس نمىكرد كه ديگرى بيش از او نزد پيامبر احترام دارد. با همنشين خود مىنشست تا او برخيزد. هر كس نيازى داشت يا آن را بر مىآورد و يا سخنى نيك بدو مىگفت كه يارى اش دهد. اخلاق خوش او سبب شد تا مردم او را پدر مهربان خويش بدانند و جملگى در برابرش خوشرفتار شدند و محضر او همواره محضر بردبارى و حيا و صداقت و امانت بود و جنجال و هياهو بدان راه نداشت و حرمتها در آن شكسته نمىشد. «1»
پيامبر، لباس و كفش خويش را با دست خود وصله مىزد، گوسفند مىدوشيد، بر زمين مىنشست و چون بردگان غذا مىخورد، الاغ سوار مىشد و كسى را نيز بر ترك خود سوار مىكرد، از اينكه نيازمندىهاى خانه خود را از بازار تهيه كند، ابايى نداشت، با فقير و غنى مصافحه مىكرد، كم خرج و كم زحمت بود و فروتنى اش همراه ذلت نبود و برخوردى زيبا ورويى خوش داشت. «2»
امام صادق (ع) درباره رفتار فروتنانه فرموده است:
اميرمؤمنان (ع) هيزم و آب منزل را تهيه مىكرد و جارو مىزد و حضرت زهرا (ع) غله را آرد و خمير مىكرد و مىپخت. «1»
هرگاه براى اميرمؤمنان ميهمان مىرسيد، امام پس از غذا بر دست ميهمان آب مىريخت تا ميهمان دست خويش را بشويد. «2»
از سوى ديگر معصومين (ع) در جايگاه رهبرى، به مسلمانان مىآموختند كه همواره با عزت و سرافرازى زندگى كنند و ضمن مراعات حدود تواضع و فروتنى هيچ گاه در برابر ديگران حتى رهبران و بزرگان، خود را خوار نسازند و گرفتار چاكرى و چاپلوسى نگردند. به همين دليل، رسول اكرم (ص) به مسلمانان توصيه كرده بود كه در پيش او برنخيزند. «3»
امام رضا (ع) نيز به خدمتكاران فرموده بود: هر گاه من به خانه آمدم و شما مشغول غذا خوردن بوديد، از جا بر نخيزيد. «4»
شبى امام رضا (ع) ميهمان داشت. چراغ خانه خاموش شد. ميهمان تصميم گرفت چراغ را روشن كند. امام اجازه نداد و فرمود: «ما ميهمانان خويش را به كار وادار نمىكنيم.» «5»
نيز درباره كارهاى بيهوده و آداب و رسوم غلطى كه به عنوان احترام و فروتنى انجام مىگرفت هشدار مىدادند. امام صادق (ع) فرمود:
روزى اميرمؤمنان (ع) با ياران خود به جايى در عراق رفت. عدهاى از اهالى در پيشاپيش ايشان شروع كردند به دويدن، امام پرسيد: «اين چه كارى است؟
گفتند: «رسم ما اين است كه از بزرگان چنين احترام كنيم.» امام فرمود: «به خدا سوگند! بزرگانتان از چنين كارى سود نمىبرند! شما خود را در اين دنيا به زحمت و در آخرت به بدبختى مىافكنيد.»»
|