1. حسن معاشرت‏

جايگاه رفيع نبوت و امامت، ارتباط مستقيم با فكر و قلب امت را تمنا دارد و رابطه صادقانه بدون حسن معاشرت امكان‏پذير نيست. به همين دليل، رسول اكرم (ص) فرموده است:
امَرَنى رَبى بِمُداراةِ النَّاسِ كَما امَرَنى بِاداءِ الفَرائِضِ. «1»
پروردگارم مرا به مدارا با مردم فرمان داده؛ همان طور كه به اداى واجب فرمانم داده است.
امام صادق (ع) نيز فرمود: انَّ الصَّبرَ وَ الصِّدقَ وَ الْحِلمَ وِ حُسنُ الخُلقِ مِنْ اخلاقِ الانبياءِ. «2»
شكيبايى و راستى و بردبارى و خلق نيكو از اخلاق پيامبران است.
از سوى ديگر بخش مهم رسالت انبيا و اولياى الهى تزكيه نفوس و تربيت مردم و رشد و تعالى روحى و اخلاقى آنان است و مربى و معلم اخلاق نخست بايد خويشتن را از بديهاى اخلاق پيراسته و به زيبايى‏هاى اخلاقى آراسته سازد تا از عهده رسالت خويش برآيد. به همين دليل، خداوند نخست برجستگى اخلاقى پيامبر را تأييد مى‏كند و مى‏فرمايد:
وَ إِنَّكَ لَعَلى‏ خُلُقٍ عَظِيمٍ (قلم: 4) و تو داراى اخلاق (بسيار) بزرگى هستى.
سپس، راز موفقيت رسالت را همين اخلاق نيكو، به خصوص مهربانى و حسن معاشرت پيامبر (ص) دانسته، مى‏فرمايد:
فَبَما رَحْمَةٍ مّنَ اللَّهِ لِنتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ. (آل‏عمران: 159) به (بركت) رحمت الهى در برابر مردم نرم (و مهربان) شدى و اگر خشن و سنگدل بودى، از گردت پراكنده مى‏شدند.اخلاق نيكوى رسول خدا (ص) مانند ديگر كمالات او در اهل بيت معصوم (ع) استمرار يافت و خلق و خوى يكايك آنان همچون رهبر بى نظير اسلام بهترين بود. در اينجا گوشه‏اى از ابعاد اخلاقى و حسن معاشرت و خوى نيكوى آنان را به نظاره مى‏نشينيم.