|
ج- نظم هدايتى
روش پيامبر و ائمه اطهار (ع) در ارشاد و هدايت مردم نيز از نظم و سياق ويژهاى پيروى مىكرد و همه برنامههاى فرهنگى ايشان، سنجيده و حساب شده بود؛ از جمله:
- رسول خدا (ص) دعوت خويش را با جمله «قولوا لا اله الا اللَّه تفلحوا» «2» آغاز كرد و سخن از توحيد و رستگارى به ميان آورد و اين دو، چكيده معارف و احكام و قوانين اسلام است.
- خداوند با آيه «وَ انْذِرْ عَشيرَتَكَ الاقرَبينَ» «3» نخستين گام تبليغ را محدود به خويشان آن حضرت كرد تا هسته نخستين مسلمانان شكل گرفت. سپس دايره تبليغ را گسترش داد.
- سورههايى از قرآن كه در سالهاى نخست نبوت نازل شدهاند، بيشتر به معارف اعتقادى و مبدأ و معاد پرداختهاند و با نظم خاصى در صدد تصحيح و تحكيم عقايد و انديشههاى مسلمانانند و كمتر به قوانين و مقررات اجتماعى پرداختهاند.
- فرمان به جهاد و مبارزه با دشمنان و نيز تشكيل حكومت اسلامى و اجراى قوانين و مقررات- كه لازمه حكومت است- جملگى پس از هجرت پيامبر و مسلمانان به مدينه فرود آمد؛ زيرا در دوران مكه امكان اجراى آنها وجود نداشت.
- رسول اكرم و امامان (ع) مخاطبان و جامعه و زمانه خود را به خوبى مىشناختند و بر مبانى روان شناختى و جامعه شناختى به تبليغ و هدايت مردم مىپرداختند؛ چنان كه رسول اكرم (ص) فرمود:
انَّا مَعاشِرَ الانبياءِ نُكَلِّمُ النَّاسَ عَلَى قَدرِ عُقُولِهِمِ. «1»
ما پيامبران با مردم به قدر عقل آنان سخن مىگوييم.- مجموعه قرآن و احكام اسلام نيز در طول 23 سال و با در نظر گرفتن همه شرايط زمانى و مكانى نازل شد كه خود گوياى نظم و نسق و حساب و كتاب است.- پيامبر و امامان هنگام تبليغ با دقت ويژهاى اصول آموزش و يادگيرى را ارج مىنهادند؛ مثل تدريج، تكرار، پرسش، تمثيل، تاريخ و داستان.
|