5. اعتدال‏

افراط و تفريط در هر كارى ناپسند است و چه بسا زيان‏ها به بار آورد و ويرانگرى كند. دين و خرد نيز ما را به پرهيز از آن فرمان مى‏دهد. امّا «اعتدال» يا ميانه روى در بسيارى از امور، پسنديده و مفيد است. «اعتدال» از ريشه «عدل» به معناى برقراركردن تناسب كمّى و كيفى ميان حالت‏هاى يك چيز است؛ چنان كه به شب و روز بهار و پاييز- كه به قدر يكديگرند- اعتدال بهارى و پاييزى مى‏گويند. «1» در قرآن و روايات اهل‏بيت (ع) واژه‏هاى «قصد و اقتصاد» بدين معنا آمده‏اند. قرآن كريم مى‏فرمايد:
وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ. (لقمان: 19) در راه رفتنت، ميانه روى پيشه كن و از صداى بلند خويش بكاه.
امام صادق (ع) مى‏فرمايد:
انَّ الْقَصْدَ امْرٌ يُحِبُّهُ اللَّهُ عَزَّوَجلَّ وَ انَّ السَّرَفَ يُبْغِضُهُ. «2»
ميانه روى كارى است كه خداى بزرگ آن را دوست دارد؛ ولى اسراف را نمى‏پسندد.
امير مؤمنان (ع) در سخن نغزى مى‏فرمايد:
عَلَيْكَ بِالقَصْدِ فِى الْامُورِ فَمَنْ عَدَلَ عَنِ القَصْدِ جارَ و مَنْ اخَذَ بِهِ عَدَلَ. «1» همواره ميانه روى كن كه هر كس از ميانه روى بگذرد، ستم مى‏كند و هر كس بدان دست آويزد، عدالت مى‏ورزد.