5. اعتدال
افراط و تفريط در هر كارى ناپسند است و چه بسا زيانها به بار آورد و ويرانگرى كند. دين و خرد نيز ما را به پرهيز از آن فرمان مىدهد. امّا «اعتدال» يا ميانه روى در بسيارى از امور، پسنديده و مفيد است. «اعتدال» از ريشه «عدل» به معناى برقراركردن تناسب كمّى و كيفى ميان حالتهاى يك چيز است؛ چنان كه به شب و روز بهار و پاييز- كه به قدر يكديگرند- اعتدال بهارى و پاييزى مىگويند. «1» در قرآن و روايات اهلبيت (ع) واژههاى «قصد و اقتصاد» بدين معنا آمدهاند. قرآن كريم مىفرمايد:
وَاقْصِدْ فِي مَشْيِكَ وَاغْضُضْ مِن صَوْتِكَ. (لقمان: 19) در راه رفتنت، ميانه روى پيشه كن و از صداى بلند خويش بكاه.
امام صادق (ع) مىفرمايد:
انَّ الْقَصْدَ امْرٌ يُحِبُّهُ اللَّهُ عَزَّوَجلَّ وَ انَّ السَّرَفَ يُبْغِضُهُ. «2»
ميانه روى كارى است كه خداى بزرگ آن را دوست دارد؛ ولى اسراف را نمىپسندد.
امير مؤمنان (ع) در سخن نغزى مىفرمايد:
عَلَيْكَ بِالقَصْدِ فِى الْامُورِ فَمَنْ عَدَلَ عَنِ القَصْدِ جارَ و مَنْ اخَذَ بِهِ عَدَلَ. «1» همواره ميانه روى كن كه هر كس از ميانه روى بگذرد، ستم مىكند و هر كس بدان دست آويزد، عدالت مىورزد.
|