اصل شرافت و كرامت انسان
كرامت؛ يعنى بزرگوارى و وارستگى از پستى و فرومايگى. «3»شرافت و كرامت در ذات هر انسانى نهفته است و اختصاص به افراد خاصّى ندارد، زيرا روح او منشأ الهى دارد و بسيار شريف و كريم است.انسان وظيفه دارد كه شرافت و كرامت نفس خود را حفظ كند و او را عزيز بشمارد، و نبايد با پيمودن راه انحرافى آن را پايمال كند. قرآن و روايات معصومين (ع) بر اين حقيقت تأكيد كردهاند، به عنوان نمونه: «وَ لَقَدْ كَرَّمْنا بَنى ادَمَ وَ حَمَلْناهُمْ فِى الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ رَزَقْناهُمْ مِنَ الطَّيِّباتِ وَ فَضَّلْناهُمْ عَلى كَثيرٍ مِمَّنْ خَلَقْنا تَفْضيلًا» «4»و ما فرزندان آدم را كرامت بخشيديم و بر دريا و خشكى سوار كرديم و از چيزهاى خوش وپاكيزه روزى داديم و بر بسيارى از مخلوقات خود برترى بخشيديم.علّامه طباطبايى در تفسير آيه مزبور مىفرمايد:مراد از آيه، بيان حال جنس بشر است، بدون توجّه به كرامتهاى خاصّ و فضايل روحى و معنوى كه به عدّهاى اختصاصداده، بنابراين، آيه مشركان، كافران و فاسقان را هم شاملمىشود. «1» «إِنى جاعِلٌ فِى الْأَرْضِ خَليفَةً» «2»همانا من در روى زمين جانشينى قرار مىدهم.
نظير چنين آياتى گوياى آن است كه در ميان آفريدگان الهى، انسان از موقعيّت برترى برخوردار بوده و اساس خلقت او بر احترام، كرامت و عزّت نهاده شده است.
حضرت على (ع) در سخنى خرمندترين مردم را كسى مىداند كه كرامت خويش را حفظ كند و از پستى بپرهيزد.
«اعْقَلُ النَّاسِ ابْعَدُهُمْ عَنْ كُلِّ دَنِيَّةٍ» «3»دورترين فرد از پستى، خردمندترين مردم است.و در سخنى ديگر، كسى را مؤمن مىداند كه دلش از شائبه پستى و فرومايگى پاك باشد. «الْمُؤْمِنُ مَنْ طَهَّرَ قَلْبَهُ مِنَ الدَّنِيَّةِ» «4»و در وصيّت به امام حسن (ع) مىفرمايد: «وَ اكْرِمْ نَفْسَكَ عَنْ كُلِّ دَنِيَّةٍ وَ انْ ساقَتْكَ الَى الرَّغائِبِ فَإِنَّكَ لَنْ تَعْتاضَ بِما تَبْذُلُ مِنْ نَفْسِكَ عِوَضاً» «5»و نفس خويش را از هر زبونى و پستى گرامى بدار، هر چند تو را به نعمتهاى بىشمار رساند، زيرا هرگز برابر آنچه از نفس خويش صرف مىكنى، عوض نخواهى يافت.اين روايات انسان را به شرافت و كرامت ذاتىاش و اينكه هيچ چيزى از مادّيات را نمىتوان با آن برابر دانست، توجه مىدهد.
|