ارزش علم از ديدگاه اسلام
اسلام به عنوان يك آيين همه جانبه و كامل، با توجه به ابعاد جسمى و روحى انسان و نيازهاى واقعى او، براى علم و آگاهى ارزش ويژهاى در نظر گرفته است و همان گونه كه نقش بنيادى ايمان در جهت رشد و تعالى انسانها را مطرح كرده، بر نقش اساسى علم در رابطه با پويايى فردى و اجتماعى تأكيد كرده است.قرآن كريم در آيات متعددى به ارزش علم و مقام بلند دانشمندان اشاره كرده، جهل ونادانى را بشدّت مورد نكوهش قرار داده است. در آيهاى خطاب به پيامبراكرم صلىاللّه عليه و آله مىفرمايد: «وَ قُلْ رَبِّ زِدْنى عِلْماً» «1»بگو پروردگارا بر دانش من بيفزاى.در جاى ديگر نيز علم را به عنوان ارزش، وجه تمايز دانايان و نادانان معرفى كرده و خطاب به آن حضرت مىفرمايد: «قُلْ هَلْ يَسْتَوِى الَّذينَ يَعْلَمُونَ وَ الَّذينَ لايَعْلَمُونَ» «2»بگو، آيا آنهايى كه مىدانند با آنهايى كه نمىدانند برابرند.سخنان گهربار پيشوايان اسلام درباره علم و نكوهش جهل، نشانگر ارزش ويژهاى است كه آن بزرگواران براى آگاهى و رشد فكرى انسان قائل بودهاند. رسول خدا (ص) با ارزشترين مردم را كسانى معرفى مىكند كه داراى علم بيشترى باشند: «اكْثَرُ النَّاسَ قيمَةً اكْثَرُهُمْ عِلْماً وَ اقَلُّ النَّاسِ قيمَةً اقَلُّهُمْ عِلْماً» «3»با ارزشترين مردم عالمترين آنها و كم ارزشترينشان كم علمترين آنهاست.امير مؤمنان صلوات الله عليه با اشاره به نجاتبخش بودن علم مىفرمايد: «الْعِلْمُ يُنْجيكَ، الْجَهْلُ يُرْديكَ» «4»دانش تو را نجات مىدهد و نادانى تو را پست مىسازد.در جاى ديگر مىفرمايد: «وَ لا كَنْزَ انْفَعُ مِنَ الْعِلْمِ» «5»گنجى پر سودتر از علم نيست.البته بايد توجه داشت، دانشى مورد نظر اسلام است كه جهتدار بوده، با ايمان و تربيت الهى همراه باشد. به عبارت ديگر، از ديدگاه اسلام علمى كه مقدمه ايمان واقعى، عمل صالح و پيشرفت در تمامى زمينههاى فكرى، فرهنگى، اجتماعى و ... باشد، بسيار گرانقدر و ارزشمند است، چه اينكه بدون چنين علمى ظلمت جهل سراسر زندگى انسانها را فراگرفته، موجب عقب ماندگيها و فرو رفتن در كژيها خواهد بود.
|