3- اجتماع
سومين عامل محيطى مؤثّر در تربيت «اجتماع» است؛ زيرا انسان موجودى است اجتماعى و بر همين اساس تحت تأثير افراد محيط خويش قرار مىگيرد و برنامه زندگى خود را با الگوهاى اجتماعى مىسازد. آيين و عقيده، آداب و سنن، فرهنگ، موضعگيريهاى سياسى، اجتماعى، اقتصادى و ... همه نشأتگرفته از زيستاجتماعى است.ازاين رو، در نظام تربيتى اسلام، سالم سازى اجتماع- به عنوان عامل مؤثر در تربيت- از اهميت ويژهاى برخوردار است. آداب معاشرت اسلام، وسيعترين برنامه زندگى جمعى را طراحى كرده و حتى برخوردهاى جزئى را بطور گسترده مشخص كرده است كه بيانگر اهميت نقش اجتماع در تربيت انسانهاست.بطور كلى مىتوان برنامه سازندگى اجتماعى را در دو جنبه منفى و مثبت ارزيابى كرد. در جهت مبارزه منفى با سالم سازى جامعه اسلامى، امور زير قابل دقّت است:
- كوچيدن از كشور اسلامى به سرزمين كفر.
- به شكل كافران درآمدن.
- خواندن كتابها و آثار گمراه كننده داخلى و خارجى.
- تماشاى عكس، فيلم و نوارهاى مبتذل.
- روابط نامشروع.
- ناامنى اقتصادى و جانى.
و ....
چنين كارهايى حرام و ممنوع شناخته شده تا اجتماع اسلامى فارغ از آن به بالندگى و پويايى خويش ادامه دهد.
از سوى ديگر، اسلام برنامههاى سازنده وسيعى در جهت تقويت و استحكام مادى و معنوى جامعه ارائه داده است، از قبيل:
- حقوق متقابل فرزندان، پدر و مادر و صله رحم.
- حقوق برادرى.
- نمازهاى جمعه و جماعت، حجّ و ديگر عبادات دسته جمعى.
- حرّيت، عزّت، استقلال فكرى و ....
و ....
همه اين برنامهها براى سالم سازى اجتماع و درنتيجه تربيت افراد سالم صورت مىگيرد، به تعبير امام خمينى قدس سرّه:
«... وقتى در يك جامعهاى سلامت حكمفرما باشد، افراد خود به خود سالم بارمىآيند، يك خانوادهاى كه همهشان اشخاص خوب هستند، بچههاشان سالم بارمىآيند، مگر باز، وارد بشوند در يك جامعه فاسد- كه آنها فاسدشان بكنند- والّا طبعاً اين طورى نيست، بچههاى كوچك نفسشان مستعد براى اين است كه نقش بگيرد، يا از طرف فساد، يا از طرف صلاح؛ اگر در يك جامعه صالح بود، بچههايش هم سالم به بارمىآيند، اگر فاسد بود، بچهها هم فاسد بارمىآيند.» «1»
|