|
: ه- وراثت از ديدگاه اسلام
در آيات شريف قرآن و سخنان نغز پيشوايان معصوم عليهم السلام به عباراتى برمىخوريم كه بر تأثير وراثت در تربيت- در سه بعد جسمى، عقلى و اخلاقى و اعتقادى- تصريح كرده است كه در اين بخش به برخى از آنها اشاره مىكنيم:
1- رسول گرامى اسلام صلّى اللّه عليه و آله ديدگاه كلى اسلام را پيرامون وراثت چنين بيان مىكند: «انْظُرْ فى اىِّ شَىْءٍ تَضَعُ وَلَدَكَ فَانَّ الْعِرْقَ دَسَّاسٌ» «1»بنگر كه [نطفه] فرزندت را در چه جايى قرارمىدهى، چرا كه عرق (ژن) بسيار انتقالدهنده است.
دو واژه «عِرق» و «دسّاس» كه به معناى «ژن» و «بسيار انتقال دهنده» است، از وسعت نظر رهبر عظيمالشأن اسلام در مسائل ژنتيك و رابطه مستقيم آن با تربيت انسانها خبرمىدهد كه در زمان جاهليت ابراز نشده است.
2- قرآن مجيد از زبان حضرت نوح عليه السلام به وراثت فكرى و عقيدتى اشاره كرده، مىفرمايد: «وَ قالَ نُوحٌ رَبِّ لاتَذَرْ عَلَى الْارْضِ مِنَ الْكافِرينَ دَيَّاراً انَّكَ انْ تَذَرْهُمْ يُضِلُّوا عِبادَكَ وَ لا يَلِدُوا الّا فاجِراً كَفَّاراً «2»نوح گفت: پروردگارا، بر روى زمين، هيچ يك از كافران را باقى مگذار؛ زيرا اگر تو آنان را زنده بگذارى، بندگان را گمراه ساخته، جز فرزندانى تبهكار و كافر توليد نمىكنند!
حضرت امير صلوات الله عليه در سخنى، اخلاق زيبا را نتيجه بزرگوارى نياكان دانسته، فرمود: «حُسْنُ الْاخْلاقِ بُرْهانُ كَرَمِ الْاعْراقِ» «1»زيبايى اخلاق، دليل بزرگوارى ريشهها (يا ژنها) است.
4- حضرت صادق عليه السلام نيز در مورد ازدواج با انواع زنها فرمود: «الشَّجاعَةُ فىاهْلِ خُراسانٍ ... وَ السَّخاءُ وَ الْحَسَدُ فِى الْعَرَبِ، فَتَخَيَّرُوا لِنُطَفِكُمْ» «2»شجاعت در [زنان] اهل خراسان ... و سخاوت و حسد در [زنان] عرب، نهفته است.بنابراين، هر كدام را مىخواهيد براى بچههايتان انتخاب كنيد.چنان كه روشن است، آيه شريفه ياد شده پيرامون وراثت اعتقادى و روايتهاى مزبور درباره وراثت اخلاقى سخن گفتهاند. از وراثت عقلى نيز در خلال بحثهاى آينده سخن به ميان خواهد آمد. درباره وراثت جسمى نيز روايات فراوانى است در اينجا به ذكر يك نمونه بسنده مىكنيم:
5- امام باقر عليه السلام فرمود:
«مردى از انصار همراه همسرش به محضر رسول اكرم صلّى الله عليه و آله شرفياب شده و عرض كرد: اين زن، دختر عمو و همسر من است و از او جز نيكى نديدهام، ولى فرزندى به دنيا آورده خيلى سياه، بينى گشاد و مو فرفرى، كه چنين قيافهاى در فاميل پدرى و مادرى من يافت نمىشود! رسول اكرم (ص) نظر زن را جويا شد. او عرض كرد: به خدايى كه تو را به پيمبرى برگزيده من هرگز به او خيانت نكردهام. رسول خدا (ص) دقايقى به فكر فرو رفت.سپس سر به سوى آسمان بلند كرد و به آن مرد فرمود: ميان هر كس تا آدم 99 نوع ژن وجود دارد كه هنگام استقرار نطفه در رحم، همه آنها به تكاپو مىافتند و [حتى] از خدا مىخواهند كه آن بچه شبيه آنها شود. بنابراين، تغيير شكل فرزند تو به سبب فعاليت آن ژنهاست، گرچه در پدران و نياكانت عمل نكردهاند، دست زنت را بگير و برو.» «1»از اين حديث استفاده مىشود كه قانون وراثت گر چه ممكن و قابل استناد است، ولى احتمال دارد كه عام و فراگير نباشد؛ بدين معنا كه ژنها و عوامل وراثتى، برخى فعال و برخى نيمهفعال و حتى خنثى باشند و در بعضى نسلها عملكنند و در بعضى عمل نكنند و ....
|