|
الف- آثار فردى:
1- مردم گريزى؛ زندگى اجتماعى بر اساس انس و الفت ميان انسانها و اعتماد متقابل است؛ اگر انسانها به يكديگر بدگمان شوند، اعتماد متقابل خدشه دار مىشود و انس و الفت به تنفّر و ديگر گريزى مبدل مىگردد و فرد بدگمان از ديگران مىگريزد، فاصله مىگيرد و تنها مىشود.اميرمؤمنان عليهالسلام فرمود:
«مَنْ لَمْ يُحْسِنَ ظَنَّهُ اسْتَوْحَشَ مِنْ كُلِّ احَدٍ» «1»
هر كس، گمان خود را، نيكونسازد، از هر كسى مىترسد.
2- تباهى عبادت؛ بدگمانى به ديگران و ترتيب اثر دادن به آن، عبادت انسان را فاسد مىكند و كولهبارى از گناه براى انسان به ارمغان مىآورد. اميرمؤمنان على عليهالسلام مىفرمايد:
«ايَّاكَ انْ تُسيئَ الظَّنِّ فَانَّ سُوءَ الظَّنَّ يُفْسِدُ الْعِبادَةَ وَ يُعَظِّمُ الْوِزْرَ» «2»
از بدگمانى بپرهيز، زيرابدگمانى، عبادت را فاسد وگناه را بزرگ مىكند.»
توضيح مطلب اينكه، وقتى انسان به ديگران بدگمان شد، درمورد آنان قضاوت نادرست مىكند و به بدگويى و غيبت آنان مىپردازد. و خود را نيز برتر از ديگران مىپندارد. در نتيجه، اين بدگويى و غيبت و خود برتر بينى، ازسويى موجب پوچى و فساد عباداتش مىشود و از سوى ديگر خودِ اين صفات واعمال رذيله در كنارگناه بدگمانى قرار گرفته و بارگناه انسان بدگمان را سنگينتر مىسازد.
3- هلاكت؛ چنانكه در درس گذشته بيان شد، بدگمانى يكى از بيماريهاى خطرناك روحى است و شخص بدبين و بدگمان، همواره عذاب مىكشد و آيينه دلش بر اثر افكارو خيالهاى باطل تيره شده و از اين رهگذر سلامت خود را نيز با گذشت زمان از دست مىدهد و به واسطه يأس و نااميدى ناشى از سوء ظن، خود را به هلاكت مىرساند. حضرت على عليهالسلام فرمود:
«سُوءُ الظَّنِّ يُرْدى مُصاحِبَهُ وَ يُنْجى مُجانِبَهُ» «3»
بدگمانى، صاحبش را هلاك و دورى كننده از آن را رستگار مىگرداند.
|