|
دوستىهاى نامتعارف
انسان موجودى اجتماعى و مدنى الطبع است و تأمين نيازهاى او در زندگى اجتماعى او امكانپذير است. همين امر نيز برقرارى دوستىها، ارتباطات و مناسبات جمعى را ضرورت مىبخشد.ضربالمثل معروفى است كه: «هزار دوست كم است، يك دشمن زياد» و امام على (ع) نداشتن دوست را باعث تنهايى و غربت، «1» وجود دوست را از نعمتهاى بزرگ الهى معرفى مىكند. «2» به همين دليل برقرارى ارتباطات مؤثر و دوستىهاى متعارف مىتواند عامل رشد و ترقى همه جانبه افراد محسوب گردد همانطور كه به همان اندازه در صورت خارج شدن از حدود متعارف موجب هلاكت و نابودى فرد و خانواده است. و به عنوان يكى از آسيبهاى اساسى خانواده تلقى مىگردد.
امروزه با توجه به شكل و ساختار زندگى خانواده، نظارت بر دوستىها توسط اعضاى خانواده به شدت كاهش يافته است. فاصله گرفتن فرزندان از حيطه نظارت خانواده از يك سو، وجود مشكلات و مسائل جنسى، اجتماعى و اقتصادى براى اعضاى خانواده از سوى ديگر، افراد و اعضاى خانواده را به ويژه در شهرهاى بزرگتر در معرض دوستىهاى غير متعارف و خارج از مدار منطق و سلامت اجتماعى قرار داده است. اين نوع دوستىها به خصوص در بين دختران و پسران جوان فراوانى بيشترى نشان مىدهد. شواهد و قرائن نشان مىدهد، آسيبهايى كه امروزه از طريق دوستىهاى غير متعارف متوجه اعضاى خانوادهها مىگردد در دو جهت والدين و فرزندان قابل توجه است:
الف. والدين: برخى برخوردها و اختلافات خانوادگى در نتيجه رفيق بازى و رفت و آمدهاى نامتعارف زن و مرد است كه ممكن است از دو جهت آسيبهايى به خانواده وارد سازد:
اوّل اينكه موجب صرف بخش قابل توجهى از درآمد و اقتصاد خانواده براى خوشگذرانى با دوستان ناباب گشته و خانواده را دچار تنگنا و فقر و پريشانى نمايد.
دوم: صرف بخش زيادى از وقت مفيد زن يا مرد با دوستان و رفيق بازىها و لهو و لعب و سبب رنجش خاطر خانواده گردد.
به هر حال رفيق بازىهاى خارج از حد متعارف از ناحيه هر كدام از زن و مرد كه باشد مىتواند باعث از بين رفتن حقوق ديگر اعضاى خانواده و در نتيجه اختلافات و درگيريهاى خانوادگى و تلخكامى زندگى گردد. «1»
ب. فرزندان: تحقيقات انجام شده نشان مىدهد، آسيب هايى كه امروزه از طريق دوستىهاى غير متعارف متوجه فرزندان، به ويژه نوجوانان و جوانان مىگردد. منجر به بزهكارى در زمينههاى مختلف به خصوص فرار «2» از خانواده (كه بيشتر هم شامل دختران مىشود رو به فزونى است) مىگردد. و توجه جدى خانوادهها را براى مبارزه با اين آسيب فرهنگى مىطلبد.
پژوهشگران و محققين مهمترين عوامل گرايش فرزندان به دوستان ناباب و فرار از خانه را به شرح زير بيان كردهاند:
- فقدان عاطفه و محبت در كانون خانوادهها و ناهماهنگى والدين با يكديگر؛
- محبت كاذب و تأمين خواستههاى جوانان توسط دوستان نامناسب؛
- عدم برقرارى ارتباط صحيح والدين با فرزندان؛
- فراهم نكردن زمينه تربيت صحيح و رها كردن فرزندان؛
- ناآگاهى، عقب ماندگى و ضعف شخصيتى فرزندان و والدين؛ «3»
- عدم شناخت روحيات فرزندان توسط والدين؛
- عدم نظارت كامل خانواده بر روابط اجتماعى دختران خود؛
- وجود فقر فرهنگى مانع شناخت رفتارهاى فرزندان؛
- از بين رفتن حرمت و قبح بسيارى از مسائل در برخى خانوادهها؛
- ضعف فرهنگى و انحطاط بنيانهاى خانوادگى و اجتماعى. «4»
نتايج تحقيقات ديگرى كه در سال 1382 در بين برخى دانشآموزان انجام شده است، «1» نشان مىدهد سيگار، الكل و مواد مخدر به ترتيب بيشترين آمار مصرف را در بين دانشآموزان به خود اختصاص دادهاند.
در اين زمينه 3/ 5 درصد دانشآموزان حداقل يك بار تجربه مصرف سيگار، 5/ 0 درصد تجربه مصرف حداقل يك بار مواد مخدر و 1/ 2 درصد تجربه مصرف حداقل يك بار الكل را داشتهاند. به گفته مدير كل دفتر پيشگيرى از آسيبهاى اجتماعى آموزش و پرورش، 7/ 18 درصد دانشآموزان در معرض مصرف سيگار، 6/ 4 تا حدود زيادى در معرض مصرف سيگار، 3/ 13 درصد در معرض خطر مصرف مواد مخدر و 8/ 15 درصد در معرض مصرف الكل هستند.
بر اساس اين تحقيقات، خانواده، مدرسه، همسالان، محله و محيط زندگى، احساس خودباورى، اعتقادات مذهبى و دينى و پايبندى به آنها از عوامل مهم مصرف در بين دانشآموزان ذكر شده است كه در اين ميان تأثير دوستان و همسالان ناباب و خانواده و كنترل آن از اهميت بيشترى برخوردار بوده است.قرآن و روايات ما نيز مملو از هشدار درباره برقرارى دوستىهاى نامتعارف شده است.
داستان فرزند حضرت نوح (ع) يكى از آن نمونهها است كه در قرآن كريم به آن اشاره شده است، همچنين روايات متعددى در اين زمينه وارد شده است كه در اينجا از بيان آنها خوددارى مىنماييم. «2» به هر حال والدين وظيفه دارند علاوه بر توجه جدى به اين آسيب خانوادگى درباره خود، فرزندان را نيز به گونهاى تربيت كنند كه از گزينش دوستان ناباب خوددارى نمايند و آبرو، جان، مال و ايمان خانواده را در مقابله با اين آسيب جدى حفظ كنند.
|