موقعيتهاى استرسزا
گرچه فشار روانى تا حدى زياد يك پاسخ شخصى به محركهاى محيطى است، ولى بعضى از موقعيتها تقريباً در همه افراد فشار روانى زيادى را موجب مىشوند. اين موقعيتها عبارتند از:
1. سوانح؛ يعنى رويدادهايى كه تأثير روان شناختى آنها مربوط است به آسيبهاى «بدنى شديد» و احتمال «وقوع مرگ» كسانى كه پس از وقوع حوادث و سوانح شديد جان سالم به در بردهاند، به گونهاى كه حتى اگر از جراحاتى كه بر آنها وارد شده است بهبود يابند، تجارب روانى ناگوارى خواهند داشت، و مىتوان گفت: نجات از مرگ خود به خود ممكن است فشارآفرين باشد.
2. بلاهاى طبيعى؛ مانند سيل و زلزله كه ممكن است موجب از بين رفتن خانه، جان عزيزان و اموال افراد گردد.
3. جنگهاى نظامى. سربازان حاضر در ميادين نبرد كه همواره در حال ترس و اضطراب اسارت، كشته و ناقص العضو شدن به سر مىبرند.
مطالعات روان شناختى درباره افرادى كه از سانحه، بلايا، جنگ نظامى و اسارت جان سالم به در بردهاند نشان داده است كه آنان همه يا بعضى از تجارب زير را داشتهاند:
- اضطراب مرگ و تخيل مرگ؛
- خوابهاى وحشتناك؛
- كرختى روان شناختى؛
- احساس گناه- براى رويارويى با مرگ؛
- روابط اجتماعى آسيب ديده؛
- جستجوى معنا و علت فاجعه.
4. فشارهاى روانى زودگذر؛ حوادث و بلاها مواردى هستند كه بر فرد تحميل مىشوند، گرچه زودگذرند، ولى در طول دوره تحول شخصيت هر فرد رخ مىنمايند؛ مانند تولد و ورود به دنياى پيچيده و مغشوش، ورود به مراكز آموزشى، سپرى شدن دوران كودكى و شروع دورههاى نوجوانى و جوانى، بزرگسالى و سالخوردگى، اشتغال و ورود به دنياى كار، ازدواج، فرزنددار شدن، جدايى و دورى از فرزندان، بازنشستگى و .... «1»
|