سلام ممنوع
در فرهنگ اسلامى سلامكردن به چند طايفه ممنوع «2» شده است:
1- كسانى كه به خاطر انجام كارهاى ناشايست و نامشروع، لياقت دوستى و سلام برادران و خواهران دينى خود را ندارند، مانند افراد شرابخوار، قمارباز، رباخوار، متجاهر به فسق و كسانى كه به طور آشكار، مرتكب كارهاى خلاف مىشوند و .... «3»
شايد سلام و احوالپرسى با اين گونه افراد نوعى تأييد و صحّهگذاشتن بر اعمال زشتشان محسوب شود؛ از اين رو، شايسته است كه هر مسلمانى براى جلوگيرى از فساد، گناه و اعمال زشت و نامشروع، از سلامكردن به اين افراد خوددارى كند و با چهرهاى گرفته و نگاهى نامهربان با آنها برخورد نمايد. اين كمترين كارى است كه در حقّ تبهكاران مىتوان انجام داد. مگر اينكه شيوه سلام و احوالپرسى در هدايت آنها مؤثّر باشد و انسان بخواهد آنها را با اين شيوه امر به معروف و نهى از منكر كند.
2- سلامكردن به بعضى به جهت اشتغال به برخى كارها و دشواربودن جواب سلام در آن حال مورد نهى قرار گرفته است، مانند سلامكردن به نمازگزار. «1» چون جواب سلام، واجب است و افرادى كه مشغول نماز هستند، به مشكل مىافتند و دستكم موجب حواسپرتى آنها شده و حضور قلب آنها را از بين مىبرد. همچنين سلامكردن در حال استحمام، تخلّى و يا هر كار ديگرى چون مسواكزدن كه جواب سلام، مشكل بوده يا مناسب وضعيّت جوابدهنده نيست.
3- سلامكردن به كسانى كه از جرگه دين و ملّت اسلام و مسلمانان، خارج هستند، زيرا سلامكردن به آنها ممكن است به معناى تأييد دين و آيين نادرست آنها بوده و آنها را در پافشارى و دلخوشى به آيين انحرافى خود، پاىبندتر كند. البتّه اگر آنها در وضعيّتى قرار داشتند كه انسان بتواند با سلامكردن و ابراز محبّت، آنها را به راه راست هدايت كند، چنان كه در سيره اولياى دين، چنين مواردى ديده مىشود، شايسته است در هدايت آنها كوتاهى نكند.
بايد توجّه داشت كه در حالت عادى، نبايد به غير مسلمانان سلام كرد و با آنها رابطه دوستى برقرار نمود، مگر اينكه آنها خود ابتدا سلام كنند كه در اين صورت پاسخ آن لازم است، ليكن در جواب هم «سلام» گفته نمىشود و به «عليكم» اكتفا مىگردد.
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله فرمود:
«لا تَبْدَؤُا أَهْلَ الْكِتابِ بِالسَّلامِ فَإِنْ سَلَّمُوا عَلَيْكُمْ فَقُولُوا عَلَيْكُمْ» «1»
با اهل كتاب ابتدا به سلام نكنيد، اگر آنها به شما سلام كردند، در پاسخ بگوييد: «بر شما باد».
4- گاهى مخاطب انسان، فردى است كه سلامكردن به او ممكن است براى انسان مفسدهآميز باشد و يا تأثير نامطلوبى بر روحيّه معنوى او بگذارد، مانند سلامكردن به زن جوان. امير مؤمنان عليه السلام از سلامكردن به زنان جوان پرهيز مىكرد و مىفرمود:
«أَتَخَوَّفُ أَنْ تُعْجِبَنى صَوْتُها فَيُدْخِلَ عَلَىَّ أَكْثَرَ مِمَّا أَطْلُبُ مِنَ الْأَجْرِ» «2»
مىترسم، صداى او برايم خوشايند باشد و بيش از آنچه اميد اجر دارم، زيان كنم.
گرچه ساحت مقدّس آن حضرت، بسى برتر از وهم و انديشه ماست و حتّى خيال گناه در ذهن چنين انسان بلندمرتبهاى خطور نمىكند، امّا براى حفظ آن مقام معنوى و توجّه شديد به حضور خدا و نيز توجّه به وسوسههاى شيطان و از همه مهمتر، تذكّردادن به ديگران كه به طور قطع، چنين موقعيّتى براى آنها مىتواند خطرآفرين باشد، چنين شيوهاى را برگزيده و آن را مطرح مىسازد؛ اميد آن كه مؤمنان نيز از او پيروى كنند و خود را از خطرات نفسانى دور نگه دارند.
|