عوامل گسترش مهماندارى
مهماندارى علاوه بر ارزش و ثوابى كه در دنيا و آخرت براى ميزبان دارد، در پيوند صفا و صميميّت بين مؤمنان نيز نقش بهسزايى ايفا مىكند. از اين رو، ائمه اطهار عليه السلام در گسترش آن تأكيد داشته و گاهى در ديدار با مؤمنان، از اين مهمّ پرس و جو مىكردند. يكى از ياران امام صادق عليه السلام مىگويد: حضرت به من فرمود: آيا برادرانت را دوست مىدارى؟ گفتم: بلى! فرمود: به فقراى ايشان سودى مىرسانى؟ گفتم آرى! سپس فرمود:
«أَما أَنَّهُ يَحِقُّ عَلَيْكَ أَنْ تُحِبَّ مَنْ يُحِبُّ اللَّهَ، أَما وَاللَّهِ لا تَنْفَعُ مِنْهُمْ أَحَداً حَتَّى تُحِبَّهُ؛ تَدْعُوهُمْ إِلى مَنْزِلِكَ؟»
بر تو سزاوار است كه دوست بدارى كسى را كه خدا را دوست مىدارد، به خدا سوگند تا فردى از آنها را دوست نداشته باشى، سودى به او نمىرسانى. (سپس پرسيد:) آيا آنها را به منزلت دعوت مىكنى؟
او به اين پرسش امام عليه السلام نيز پاسخ مثبت داده، گفت:
من غذا نمىخورم، مگر اين كه با من دو يا سه مرد يا بيشتر غذا بخورند. «1»
اينك به برخى از عوامل گسترش مهماندارى مىپردازيم:
1- توجّه به منزلت ميهمان؛ ميهمان «هديّه» اى است گرانبها كه خداى مهربان به سوى نيكان مىفرستد، مقدمش مايه بركت و آمرزش است. امام صادق عليه السلام در اين باره به يكى از يارانش فرمود:
«فَضْلُهُمْ عَلَيْكَ أَعْظَمُ مِنْ فَضْلِكَ عَلَيْهِمْ»
فضل و برترى آنها بر تو، بزرگتر است از برترى تو بر آنها.
او عرض كرد: من آنها را به منزلم فرا مىخوانم، به ايشان غذا مىدهم، سيرابشان مىكنم، خانهام را براى ايشان آماده مىكنم، چگونه آنها بر من افضلند؟
حضرت فرمود:
«إِنَّهُمْ إِذا دَخَلُوا مَنْزِلَكَ دَخَلُوا بِمَغْفِرَتِكَ وَ مَغْفِرَةِ عِيالِكَ وَ إِذا خَرَجوُا مِنْ مَنْزِلِكَ خَرَجُوا بِذُنُوبِكَ وَ ذُنُوبِ عِيالِكَ» «1»
زيرا آنها با ورودشان به منزل تو، بخشش و آمرزش را براى تو و خانوادهات (به ارمغان) مىآورند و با رفتنشان، گناهان تو و خانوادهات را مىزدايند.
2- كاستن از توقّعات؛ يكى از عوامل مهمّ در گسترش مهماندارى كاستن از توقّعات است. اولياى گرامى اسلام در مورد مهمانى، قبل از پذيرش دعوت، با ميزبان شرط مىكردند كه خود و خانوادهاش را در تنگنا قرار ندهد، چنان كه نقل شده، شخصى حضرت على عليه السلام را به منزلش دعوت كرد. آن حضرت دعوت ميزبان را با سه شرط پذيرفت و فرمود:
لا تُدْخِلْ عَلَىَّ شَيْئاً مْن خارِجٍ وَ لا تَدَّخِرْ عَلَىَّ شَيْئاً فِى الْبَيْتِ وَ لا تَجْحَفَ بِالْعِيالِ» «2»
از بيرون چيزى برايم تهيّه مكن و آنچه در خانه دارى از من دريغ مَورز و بر خانوادهات سخت مگير.
3- احترام به دعوت؛ شخصى كه به قصد بزرگداشت اين سنّت، به دعوت ديگران مىپردازد، انتظار دارد، آنان نيز به دعوت او به ديده احترام بنگرند و پس از دريافت آن تا سرحدّ امكان در اجابت دعوت بكوشند و مسائلى از قبيل دورى راه، فراوانى اشتغال، عدم رعايت تشريفات دعوت و مقام و موقعيّت اجتماعى خود را بهانه نپذيرفتن دعوت قرار ندهند. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
«أُوصِى الشَّاهِدَ مِنْ أُمّتى وَ الْغائِبَ أَنْ يُجيبَ دَعْوَةَ الْمُسْلِمِ وَ لَوْ عَلى خَمْسَةِ أَمْيالٍ وَ لايَمْنَعُهُ صَوْمُ التَّطَوُّعِ عَنِ الْإِجابَةِ بَلْ يَحْضُرُ» «1»
به حاضر و غايب از امّتم سفارش مىكنم كه دعوت مسلمان را بپذيرد، اگر چه پنج ميل فاصله باشد و روزه مستحبى، او را از پذيرش باز ندارد، بلكه حاضر شود.
|