|
روشهاى رسيدگى به خويشان
برخى از روشهاى صله رحم و حمايت از خويشاوندان عبارتند از:
1- كمك جانى: مىتوان گفت كه بزرگترين مرتبه صله رحم، رسيدگى جانى به خويشان است و آن در جايى است كه جان يكى از بستگان انسان در خطر باشد كه در اين صورت وى بايد تا پاى جان بايستد و از خويشاوندان خود- در چارچوب اسلام و معيارهاى مكتبى- دفاع كند، تا ضرر را از او دفع نمايد.
رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود:
«مَنْ مَشى إِلى ذى قَرابَةٍ بِنَفْسِهِ وَ مالِهِ لِيَصِلَ رَحِمَهُ أَعْطاهُ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ أَجْرَ مِأَةِ شَهيدٍ» «2»
هر كس با جان و مالش، صله رحم كند، خداى متعال اجر صد شهيد به او مىدهد.
2- كمك مالى: اگر در مواردى ميان بستگان انسان افراد نيازمند وجود دارد، رسيدگى مالى به ايشان لازم و از درجه اهمّيّت بالايى برخوردار است.
اين گونه مسائل ريشه در فطرت انسان دارد و اسلام نسبت به آن تأكيد فراوان كرده است، تا آنجا كه قرآن كمك به بستگان را جزءِ حقوق مالى محسوب مىكند و آنجا كه سخن از كمك اقوام به ميان آمده، آن را به عنوان يك حق واجب ذكر كرده، مىفرمايد:
«وَ أتِ ذَاالْقُرْبى حَقَّهُ وَالْمِسْكينَ» «1»
حقوق خويشاوندان و مسكين را ادا كن.
امير مؤمنان على عليه السلام نيز مىفرمايد:
«فَمَنْ أَتاهُ اللَّهُ مالًا فَلْيَصِلْ بِهِ قَرابَتَهُ» «2»
كسى كه از سوى خدا ثروتى به دست آورد، بايد بستگان خويش را به وسيله آن دستگيرى كند.
3- كمك فكرى: رسيدگى فكرى در جايى است كه يكى از بستگان انسان براى هدايتشدن نياز به راهنمايى دارد. به عنوان مثال: يكى از اقوام انسان اهل نماز و روزه نيست، اگر رفتن نزد وى و راهنمايى او، سخنگفتن از فضيلت نماز و روزه و ترساندن از پيامدهاى ترك نماز و روزه در او مؤثّر مىشود، بر انسان لازم است كه نزدش رفته و به او كمك فكرى كند و اين از مصاديق امر به معروف و نهى از منكر است. به استفتايى در اين زمينه توجّه فرماييد:
«آيا انسان مىتواند از نظر شرعى با خويشاوندانى كه بىتقوا و بىنماز و ضدّ انقلابند از قبيل پدر، مادر، خواهر و غيره قطع رحم نمايد؟
جواب: قطع رحم جايز نيست، ولى بايد آنها را با مراعات موازين امر به معروف و نهى از منكر كند.» «1»
4- كمك عاطفى: شايد برخى تصوّر كنند كه اصرار و تأكيد اسلام درباره صله رحم براى افرادى است كه تمكّن مالى دارند و اشخاصى كه از نظر مالى در تنگنا هستند و توان رسيدگى به ديگران را ندارند، بر ايشان صله رحم لازم نيست. اين تصوّر نادرستى است، زيرا هدف از صله رحم برقراركردن ارتباط و پيوند عاطفى با خويشاوندان است و اين ارتباط از راههاى گوناگونى امكانپذير است. گاهى رفتن به منازل خويشان، سلام و احوالپرسى، تلفنزدن و نامهنوشتن، محبّت ايجاد مىكند و سبب دلجويى از خويشان مىشود.
امير مؤمنان عليه السلام فرمود:
«صِلُوا أَرْحامَكُمْ وَ لَوْ بِالتَّسْليمِ» «2»
با بستگان خود صله رحم كنيد، گرچه با سلامكردن (به آنان) باشد.
امام صادق عليه السلام نيز مىفرمايد:
پيوند ميان برادران آن گاه كه پيش هم هستند، ديدار همديگر است و در مسافرت نامهنوشتن به يكديگر. «3»
گاهى نيز شركت در غم و شادى خويشان از موارد صله رحم است؛ شركت در مراسم تشييع جنازه و مجالس ترحيم و دلجويى از بازماندگان آنان، و نيز شركت در مجالس جشن و سرور ايشان، رسيدگى عاطفى به آنان بوده، در تقويت و تحكيم رابطه خويشاوندى نقش مؤثّرى دارد.
5- ترك آزار: يكى از برترين روشهاى صله رحم با خويشاوندان، ترك اذّيت و آزار آنان است. بدين معنا كه پرهيز از غيبت، تهمت، زخم زبان و شماتت آنان، دخالتنكردن در زندگى آنها به عناوين مختلف، عيبجويىنكردن از آنان و ... از برترين موارد صله رحم است. اگر كسى نمىتواند به بستگان خود كمك مالى كند، دستكم زمينه اذيّت و آزار آنان را نبايد فراهم كند.
امام صادق عليه السلام دراين باره فرمود:
«... أَفْضَلُ ما تُوصَلُ بِهِ الرَّحِمُ كَفُّ الْأَذى عَنْها» «1»
برترين چيزى كه به آن صله رحم مىشود، خوددارىكردن از اذّيت و آزار آنان است.
|