لذّت مهربانى
همچنان كه انسان از ارضاى غرايز و اميال حيوانى لذّت مىبرد، از ارضاى عواطف انسانى نظير مهربانى نيز لذّت مىبرد، ليكن ميان اين گونه لذّتهاى معنوى و آن لذّتهاى زودگذر تفاوت بسيارى است. چه اينكه لذّتهاى معنوى نهتنها موجب مجذوبيّت انسان به مادّيات نمىشوند، بلكه تا حدود زيادى، دل را از سيطره لذّتهاى مادّى و غريزى آزاد مىكنند. ناگفته نماند كسانى كه مغلوب لذّتهاى مادّى شده و از هرگونه رشد عاطفى محرومند، نمىتوانند لذّت عاطفى را درك كنند. براى مثال كسى كه با خشم و خشونت خو گرفته و اين صفت زشت بر روحش حاكم شده، از مهربانى لذّت نمىبرد و آن را نمىفهمد، امّا آنان كه در سايه تربيت صحيح به پرورش عواطف انسانى خويش همّت گماشتهاند، از ارضاى آنها به لذّتى مىرسند كه هرگز از اشباع غرايز به چنان لذّتى دست نمىيابند، از اين رو، على عليه السلام مىفرمايد:
«لَذَّةُ الْكِرامِ فِى الْإِطْعامِ وَ لَذَّةُ اللِّئامِ فِى الطَّعامِ» «1»
لذّت بزرگواران در خوراندن است و لذّت فرومايگان در خوراك.
مولوى گويد:
خشم و شهوت وصف حيوانى بود
مهر و رقّت وصف انسانى بود
اين چنين خاصيّتى در آدمىاست
مهر، حيوان را كماست، آن از كمىاست «1»
|