|
آفات عزّتمندى
آنچه بيان شد، تنها يك روى سكّه يعنى راههاى كسب سرافرازى و عزّتمندى بود و روى ديگر آن، ذلّت ستيزى و مبارزه با آفاتى است كه اين اصل اصيل اخلاقى را تهديد مىكند؛ آفاتى كه انسان را به وادى ذلّت و خوارى مىكشاند، واديى كه مؤمن- در هيچ شرايطى- نبايد در آن پا گذارد، زيرا مولايش على عليه السلام مىفرمايد:
«الْمَنِيَّةُ وَ لَا الْدَّنِيَّةُ» «3»
مرگ، آرى ولى پستى هرگز؟
امام سوم شيعيان، همه مشكلات و ناجوانمردىهاى حكومت اموى را تحمّل كرد، تن به مرگ سرخ داد، سر به نيزه سپرد ولى با سرافرازى فرياد برآورد:
«وَاللَّهِ لا اعْطيكُمْ بِيَدى اعْطاءَ الذَّليلِ وَ لا اقِرُّلَكُمْ اقْرارَ الْعَبيدِ» «1»
به خدا سوگند! ذليلانه دست بيعت به شما نخواهم داد و چون بردگان در برابرتان نخواهمايستاد.
آفت زدايى بدين معناست كه مؤمن بايد آفت هايى را كه به عزّتش آسيب مىرسانند، شناسايى كرده آنها را نابودسازد. برخى از آنها عبارتند از:
1- آزمندى
حرص و طمع و چشم دوختن به مال و منال مردم، به شدّت، مناعت و بزرگوارى انسان را خدشه دار مىكند. اميرمؤمنان صلوات اللّه عليه، آزمندى را ذلّت نقد مىشمارد و مىفرمايد:
«الطَّمَعُ مَذَلَّةٌ حاضِرَةٌ» «2»
امام باقر عليه السلام به جابربن يزيد جعفى، سفارش مىكند كه اگر عزّت مىخواهى، طمع را در وجودت نابود كن:
«.. اطْلُبْ بَقاءَ الْعِزّ بِاماتَهِ الْطَّمَعِ» «3»
امام صادق عليه السلام نيز از قول لقمان حكيم نقل مىكند كه بهفرزندش چنين سفارش كرد:
اگر مىخواهى عزّت جهان را گردآورى، از آنچه در دست مردم است، چشم طمع بپوش كه پيامبران و صدّيقان، با قطع طمع به چنين مقامى رسيدند. «1»
2- باطل گرايى
گام نهادن در راه باطل، پشت پا زدن به حق است و هر كس با حق سر ستيز بردارد قطعاً ذليل خواهد شد. به فرموده امام عسكرى عليه السلام:
«ما تَرَكَ الْحَقَّ عَزيزٌ الَّا ذَلَّ وَ لا اخَذَ بِهِ ذَليلٌ الَّا عَزَّ» «2»
هيچ عزيزى حق را ترك نكرد جز اينكه خوار گشت وهيچ ذليلى آن را بر پا نداشت جز اينكه عزيز شد.
3- شرارت
بدى رساندن به ديگران نيز عزّت و آبروى انسان را در معرض خطر قرار مىدهد. امام صادق عليه السلام فرمود:
«مَنْ بَرِىءَ مِنَ الشَّرّ نالَ الْعِزَّ» «3»
هر كسى از شرارت دورى كند، به عزّت دست يابد.
4- اظهار ناتوانى
اميرمؤمنان سلام اللّه عليه در اين باره مىفرمايد:
«رَضِىَ بِالذُّلّ مَنْ كَشَفَ ضُرَّهُ لِغَيْرِهِ» «1»
هر كس ناتوانى و درماندگى خويش را بر ملا كند تن به خوارى داده است.
|