همراهان حسن خلق‏
سجاياى اخلاقى در يكديگر تأثير متقابل دارند وگاه به طور مجموعى، آثار ارزشمندى را خلق مى‏كنند. در روايات اهل‏بيت عليهم السلام همان گونه كه حسن خلق به طور انفرادى مورد بحث قرار گرفته، همراه با ديگر فضايل نيز آمده است كه هم‏ارزشى آن را با ديگر فضايل بزرگ انسانى مى‏رساند:
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله، خوشخويى را همرديف تقوا دانسته و آن دو را مهم‏ترين عوامل ورود به بهشت معرفى كرده است:
«اكْثَرُ ما تَلِجُ بِهِ امَّتىِ الْجَنَّةَ، تَقْوىَ اللَّهِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ» «1»
امّت من بيشتر به وسيله تقوا و خوش خلقى وارد بهشت مى‏شوند.
امام صادق عليه السلام، در سخنى، خوشخويى و سه فضيلت ديگر را كامل كننده ايمان دانسته و فرموده است:
ارْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ كَمُلَ ايمانُهُ ... الصّدْقُ وَ اداءُ الْامانَةِ وَ الْحَياءُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ» «2»
چهار ويژگى اگر در كسى باشد، ايمانش كامل است: راستگويى، امانتدارى، حياوخوشخويى.
حسن خلق‏
راستگويى‏
امانتدارى‏
حيا
صبر
نيكى‏
بردبارى‏
تقوا
و در سخن ديگرى، آن را همراه سه خصلت ديگر از اخلاق پيامبران معرفى كرده و فرموده است:
«انَّ الصَّبْرَ وَ الْبِرَّ وَ الْحِلْمَ وَ حُسْنَ الْخُلْقِ مِنْ اخْلاقِ الْانْبِياءِ» «1»
همانا صبر، نيكى، بردبارى و خوش اخلاقى از صفات پيامبران است.
چنان كه پيداست، هر يك از روايات ياد شده يك مجموعه از اخلاق نيكو و جمعاً سه مجموعه را ترسيم كرده‏اند كه هر مجموعه‏اى جايگاه و تأثير مخصوص به خود را دارد و با دو مجموعه ديگر تفاوت مى‏كند. در عين حال «حسن خلق» در سه مجموعه حضور دارد و در هر يك نقشى مشخص را ايفا مى‏كند.