همراهان حسن خلق
سجاياى اخلاقى در يكديگر تأثير متقابل دارند وگاه به طور مجموعى، آثار ارزشمندى را خلق مىكنند. در روايات اهلبيت عليهم السلام همان گونه كه حسن خلق به طور انفرادى مورد بحث قرار گرفته، همراه با ديگر فضايل نيز آمده است كه همارزشى آن را با ديگر فضايل بزرگ انسانى مىرساند:
رسول گرامى اسلام صلى الله عليه و آله، خوشخويى را همرديف تقوا دانسته و آن دو را مهمترين عوامل ورود به بهشت معرفى كرده است:
«اكْثَرُ ما تَلِجُ بِهِ امَّتىِ الْجَنَّةَ، تَقْوىَ اللَّهِ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ» «1»
امّت من بيشتر به وسيله تقوا و خوش خلقى وارد بهشت مىشوند.
امام صادق عليه السلام، در سخنى، خوشخويى و سه فضيلت ديگر را كامل كننده ايمان دانسته و فرموده است:
ارْبَعٌ مَنْ كُنَّ فيهِ كَمُلَ ايمانُهُ ... الصّدْقُ وَ اداءُ الْامانَةِ وَ الْحَياءُ وَ حُسْنُ الْخُلْقِ» «2»
چهار ويژگى اگر در كسى باشد، ايمانش كامل است: راستگويى، امانتدارى، حياوخوشخويى.
حسن خلق
راستگويى
امانتدارى
حيا
صبر
نيكى
بردبارى
تقوا
و در سخن ديگرى، آن را همراه سه خصلت ديگر از اخلاق پيامبران معرفى كرده و فرموده است:
«انَّ الصَّبْرَ وَ الْبِرَّ وَ الْحِلْمَ وَ حُسْنَ الْخُلْقِ مِنْ اخْلاقِ الْانْبِياءِ» «1»
همانا صبر، نيكى، بردبارى و خوش اخلاقى از صفات پيامبران است.
چنان كه پيداست، هر يك از روايات ياد شده يك مجموعه از اخلاق نيكو و جمعاً سه مجموعه را ترسيم كردهاند كه هر مجموعهاى جايگاه و تأثير مخصوص به خود را دارد و با دو مجموعه ديگر تفاوت مىكند. در عين حال «حسن خلق» در سه مجموعه حضور دارد و در هر يك نقشى مشخص را ايفا مىكند.
|