آزادى معنوى و اجتماعى‏
از نظر روان‏شناسى اسلامى، انسان در مسير زندگى با دو نوع عامل مزاحم: درونى و بيرونى درگير است؛ گروه نخست عبارتند از رذائل اخلاقى و خواهش‏هاى نفسانى كه شرافت، انسانيت، عقل و وجدان انسان را اسير خويش مى‏سازند. آزادى‏اى كه انسان در اين مصاف از دست مى‏دهد «آزادى معنوى» نام دارد.
عوامل بيرونى نيز عبارتند از انسان‏هاى قلدر و استثمارگر كه با سوء استفاده از توانمندى خويش، انسان‏هاى ضعيف را به بردگى مى‏كشند و با مكيدن خون آنها، به زندگى خويش، زرق و برق بيشترى مى‏دهند و عرصه را بر آنها تنگ مى‏كنند تا خود راحت‏تر زندگى كنند. آنچه كه انسان‏ها در برابر اين قلدران و زور مداران از دست مى‏دهند، «آزادى اجتماعى» است. «1»
جايگاه آزادى معنوى، در اخلاق فردى است و آنچه اينجا پى مى‏گيريم «آزادى اجتماعى» است با اين تذكّر كه آزادى اجتماعى مولود آزادى معنوى است و بدون آن معنا پيدا نمى‏كند.