|
انواع امانت
امانت هايى كه در اختيار انسان قرار مىگيرد، ممكن است از سوى خدا، پيامبر و امام يا مردم باشد. پس امانت بر سه نوع است:
الف- امانت الهى
قرآن مجيد بر عرضه امانت خدا به انسان، تصريح دارد:
«انَّا عَرَضْنَا الْامانَةَ عَلَى السَّمواتِ وَ الْارْضِ وَ الْجِبالِ فَابَيْنَ انْ يَحْمِلْنَها وَ اشْفَقْنَ مِنْها وَ حَمَلَهَا الْانْسانُ انَّهُ كانَ ظَلوُماً جَهوُلًا» «1»
ما امانت را بر آسمانها و زمين و كوهها عرضه داشتيم، از تحمل آن سرباز زدند و از آن ترسيدند ولى انسان آن را برداشت، راستى او ستمكارى نادان است.
مرحوم علامه طباطبايى فرموده است: «مراد از امانت در اين آيه، ولايت الهى است.» «2»
برخى مفسران عقيده دارند كه «امانت الهى» شامل تمامى تكاليف الهى، اعضاء و جوارح، قواى بشرى و هر نعمت و مالى كه از سوى خدا نصيبش گشته، مىشود. «3»
معناى ديگر اين سخن آن است كه تمام نعمتهاى تشريعى و تكوينى، امانتهاى الهى محسوب مىشوند كه انسان به عنوانامين، آنها را در اختيار گرفته است.
ب- امانت پيامبر صلى الله عليه و آله
رسول خدا صلى الله عليه و آله نيز به عنوان رهبر اسلام امانت هايى را به امّت سپرده است. از جمله خود، بارها فرمود:
«انّى تارِكٌ فيكُمُ الثَّقَلَيْنِ: كِتابَ اللَّهِ وَ عِتْرَتى وَ لَنْ يَفْتَرِقا حَتَّى يَرِدا عَلَىَالْحَوْضَ» «1»
همانا من دو چيز گرانبها در ميان شما (به امانت) مىگذارم: كتاب خدا و خاندانم و اين دو هرگز از هم جدا نمىشوند تا آنكه كنار حوض (كوثر) نزد من آيند.
اين دو گنجينه گرانبها، وديعه پيامبرند كه مسلمانان وظيفه دارند از آنها به شايستگى مراقبت كنند. همين طور سنت و سخنان حكمتآميز آن حضرت و بالتبع امامان نيز بايد مورد دقت و حفاظت قرار گيرد و با جدّيت و صداقت به نسل بعد تحويل گردد و هر گونه مماشات و سهل انگارى در صيانت از اسلام ناب محمدى از جانب هر شخص و گروهى، خيانت آشكار و جبران ناپذيرى است كه لعنت خدا و فرشتگان را در پى خواهد داشت.
ج- امانت مردم
امانتگذارى و امانتدارى، از لوازم زندگى اجتماعى است كه همواره در ميان جوامع بشرى رواج داشته و به تناسب افراد و موقعيتها، تنوع و دگرگونى يافته است. امانت گاهى يك مطلب علمى، راز نظامى، فرمول صنعتى و گاهى سخنى يا چيزى نفيس و گرانبها و ... بوده است.
|