|
رعايت عرف و اعتدال
مفهوم و ضرورت آراستگى مورد اتفاق همگان است، ولى چون سليقههاى افراد، ملّتها و مكتبها در زمانها و مكانهاى گوناگون، بىشمار است، هرگز نمىتوان الگوى ثابتى را ارائه داد تا مورد عمل قرار گيرد، ولى در مجموع مىتوان معيار «عرف و اعتدال» را پذيرفت و بر محور آنها برنامه تزيين و تجمّل را طرّاحى كرد، بهگونهاى كه نه به طور كلّى از آراستگى، نظافت و تزيين بدن و لباس و وسائل زندگى، دست شست و نه آن را اصل قرار داد بهگونهاى كه همه همّت خويش و درآمد را صرف تزيين و تجمل كرد و به اصطلاح به تجملگرايى و زندگى اشرافى و لوكس روى آورد. هر دو كار، تفريط و افراط و ناپسند و نكوهيده است. امير مؤمنان عليه السلام، بهترين الگوى تجمّل را چنين معرفى مىكند:
«انَّ احْسَنَ الزِّىِّ ما خَلَطَكَ بِالنَّاسِ وَ جَمَّلَكَ بَيْنَهمْ وَ كَفَّ الْسِنَتَهُمْ عَنْكَ» «1»
همانا نيكوترين شكل زندگى آن است كه شما را به مردم نزديك كند و در ميان آنان جمالتان بخشد و زبان آنان را نيز از [گفتگو درباره] شما بازدارد.
سخن حكيمانه نخستين امام معصوم سه شاخص را براى زى معتدل و متعارف بيان مىكند؛
1- لباس، كفش، موهاى سر و صورت، وسعت و معمارى منزل، اثاثيه و برنامه غذايى، رفت و آمد و ... بايد مثل بقيه مردم يا نزديك به آنها باشد بهگونهاى كه فرد را تافتهاى جدا بافته از جامعه بار نياورد و لباس و منزل، غذاى چرب و نرم، اتومبيل و اثاثيه گران قيمت، و ... بين او و مردم فاصله نيندازد و به اصطلاح او را وارد طبقه مرفّه نسازد و سبب طبقهبندى و تشتّت جامعه و رنگ باختن برادرى و انسجام و همرنگى مردم نگردد.
2- وضعيت لباس و بدن و منزل و زندگى بايد نيكو، مرتب و مزيّن و خوشنما باشد؛ چرا كه هر چه متعلق به ماست، معرّف بُعدى از زندگى ما نيز به شمار مىآيد. شما درباره دو همكار، دو برادر و دو دوستى كه يكى از آنها همواره با لباس و بدن تميز، موى شانه زده، خوشبو و كفش واكس زده وارد جامعه مىشود و خانه و اثاثيه منزلش نيز هموارهنظيف و مرتب است، و ديگرى كه بر عكس اوّلى است، چگونه قضاوت مىكنيد؟ آيا شخصيت و محبوبيت هر دو آنها مساوى است؟ اگر براى ورزش، غذا خوردن، مسافرت، نگهبانى و مانند آن بخواهيد يكى را برگزينيد، كدام يك را انتخاب مىكنيد؟
3- همچنين وضعيت زندگى نبايد انگشتنما و به اصطلاح ورد زبان مردم شود؛ ژندهپوشى، درويشى، رها كردن موى سر و صورت، بىاهميتى به نظافت، نچيدن ناخن و ...
از يك سو، و از سوى ديگر پوشيدن لباس فاخر با رنگهاى زننده و غيرمعمول، معمارى عجيب و غريب منزل، استعمال عطر و ادكلن تند و بسيار گران قيمت، تزيين اشرافى منزل و اتومبيل، آراستن جلف و افراطى موى سر، تعويض غيرلازم اثات و دكوراسيون منزل، خريد اشياء لوكس و تجمّلى، گستردن سفرههاى رنگارنگ، خريد مبلمان و فرشهاى غير ضرور با قيمتهاى گزاف و مانند آن، اسباب آن مىشود كه شخص زبانزد خاص و عام گردد؛ و اين همان حالتى است كه امير مؤمنان عليه السلام، مردم را از آن نهى كرده است.
|