|
4. جلوههاى كرامت
الف. گذشت: صفت كرامت مىطلبد كه انسان در برابر بديهايى كه از ناحيه ديگران مىبيند، بهويژه هنگام قدرت بر انتقامگيرى، كريمانه گذشت كند و گوهر انسانى خود را بروز دهد.امام على (ع) در اين باره مىفرمايد: «مِنَ الْكَرَمِ أَنْ تَتَجاوَزَ عَنِ الْإِسائَةِ إِليْكَ» «2»از [جلوههاى] كرامت، درگذشتن از كسى است كه به تو بدى كرده است.موارد فراوانى از ايننوع گذشتها در تاريخ اسلام وجود دارد كه به دونمونه اشاره مىكنيم:پس از فتح اين شهر به دست پيامبر (ص) و يارانش، آن حضرت خطاب به مردمى كه اسير شده بودند، فرمود:فكر مىكنيد با شما چهمىكنم؟ گفتند: به خير و نيكى، زيرا شما برادرى كريم و فرزند برادرى كريم هستيد. پيامبر فرمود: برويد كه همه شما آزاديد و از خطاها و گناهان آنها درگذشت در حالىكه به يارى خداوند بر آن مردم مسلّط بود و آنها مانند غنيمتى در دستش گرفتار بودند. «3»نمونه دوم در كربلاى حسينى است و آن هنگامى است كه حُرّ از رفتار گذشته خويش پشيمان شده، خدمت امام حسين (ع) مىرسد و از ايشان تقاضاى عفو مىكند. آن امام بزرگوار در كمال كرامت، نهتنها از خطاى «حُرّ» درمىگذرد، كه او را در صف ياران خويش جاى مىدهد.ب. بذل و بخشش: انسانهاى كريم در حلّ مشكلات مادّى و رفع احتياجات نيازمندان دستى بخشنده داشته و حتى قبل از درخواست نيازمند و بدون هيچ منّتى، بذل و بخشش مىكنند.
على (ع) در اين باره مىفرمايد: «الْجُودُ مِنْ كَرَمِ الطَّبيعَةِ» «1»بخشش از كرامت انسان ناشى مىشود.آن حضرت در جايى ديگر مىفرمايد: «مَنْ كَرُمَتْ نَفْسُهُ، اسْتَهانَ بِالْبَذْلِ وَالْأِسْعافِ» «2»
كسىكه خود را به كرامت آراسته باشد، بذل و بخشش برايش آسان خواهد بود.ج. پايدارى بر پيمانها: حضرت على (ع) در اين باره مىفرمايد: «مِنَ الْكَرَمِ الْوَفاءُ بِالذِّمَمِ» «3»از آثار كرامت، پايدارى بر پيمانهاست.آن حضرت در عهدنامه خود به مالك اشتر، وفادارى بر پيمان با دشمن را مورد تأكيد قرار داده، مىفرمايد:اگر با دشمنت پيمانى نهادى و در ذمّه خود او را امان دادى، به عهد خويش وفا كن و آنچه را بر ذمّه دارى ادا نما و خود را سپر پيمانت قرار ده؛ زيرا نزد مردم، با همه هواهاى گونهگون و رأيها و انديشههاى مختلفى كه دارند، چيزى از واجبهاى خدا مهمتر از بزرگ شمردن وفاى به عهد نيست ... پس در آنچه به عهد گرفتهاى خيانت مكن، و پيمانى را كه بستهاى مشكن و دشمنت را- كه در پيمان توست- مفريب. «4»د. فداكارى در راه حق: امير مؤمنان، على (ع)، مىفرمايد: «عِنْدَ الْإِيثارِ عَلَى النَّفْسِ، تَتَبَيَّنُ جَواهِرُ الْكُرَماءِ» «5»شكوه و گوهر وجودى اهل كرامت، [به] هنگام ايثار و فداكارى آشكار مىشود.امام حسين (ع) كه خود طلايهدار كاروان فداكارى و از جانگذشتگى در راه حق است، هنگام ورود به كربلا، در نهايت عزت و كرامت، خطاب به اهل بيت و يارانش مىفرمايد:... وضع دنيا دگرگون شده، زشتيها آشكار و نيكيها و فضيلتها از ميان مردم رخت بربسته است و از فضايل انسانى چيزى باقى نمانده، مگر اندكى مانند قطرههاى تهمانده ظرف آب و مردم در زندگى ننگين و ذلّتبارى به سر مىبرند. آيا نمىبينيد كه به حق عمل نمىشود و كسى از باطل روىگردان نيست [در اين محيط ننگين] سزاوار است كه مؤمن با فداكارى و جانبازى به ديدار پروردگارش بشتابد و من نيز در چنين شرايطى مرگ را جز سعادت و خوشبختى، و زندگى با ستمگران را جز رنج و خوارى نمىدانم. «1»
|