3. نشانه‏هاى غرور
اگرچه غرور يك امر قلبى و درونى و نامرئى است، ليكن از آنجا كه هر امر درونى، نشانه‏هايش در رفتار و گفتار فرد ظاهر مى‏شود، مى‏توان از آن علائم به وجود غرور در درون آدمى پى برد. كه به برخى از اين نشانه‏ها اشاره مى‏كنيم:الف. نينديشيدن در فرجام كار: اگر انسان به سرانجام و عاقبت كارهايش فكر نكند، مغرور است. حضرت على (ع) فرمود: «لَمْ يُفَكِّرْ فى‏ عَواقِبِ الْأُمُورِ مَنْ وَثِقَ بِزُورِ الْغُرُورِ» «2»كسى‏كه به وعده‏هاى فريبنده اعتماد كند، به سرانجام كارهايش نمى‏انديشد.ب. اعتماد بى‏جا: امام صادق (ع) فرمود: «مَنْ وَثِقَ بِثَلاثَةٍ كانَ مَغْرُوراً؛ مَنْ صَدَّقَ بَما لا يَكُونُ، وَ رَكَنَ إِلى‏ مَنْ لا يَثِقُ بِهِ وَ طَمَعَ فى‏ ما لا يَمْلِكُ» «3»كسى‏كه بر سه چيز اعتماد كند، مغرور است: كسى‏كه تصديق كند آنچه را كه نيست، و به شخص غير موثّق اعتماد كند، و به چيزى كه مالك آن نيست، طمع ورزد.ج. اصرار بر گناه: امير مؤمنان (ع) فرمود: «انَّ مِنَ الْغِرَّةِ أَنْ يُصِرَّ الْعَبْدُ عَلَى الْمَعْصِيَةِ وَ يَتَمَنَّى عَلَى اللَّهِ الْمَغْفِرَةَ» «4»از غرور است كه بنده اصرار بر گناه داشته باشد و از خداوند تمنّاى بخشش كند.د. دلدادن به دنيا: حضرت على (ع) مى‏فرمايد: «سُكُونُ النَّفْسِ إِلَى الدُّنْيا مِنْ أَعْظَمِ الْغُرُورِ» «1»آرامش پيدا كردن جان به دنيا، از بزرگترين غرورهاست.ه. آرزوهاى طولانى: چنانكه امير مؤمنان (ع) فرمود:
«اكْذِبِ الْأَمَلَ وَ لا تَثِقْ بِهِ، فَإِنَّهُ غُرُورٌ وَ صاحِبُهُ مَغْرُورٌ» «2»آرزوى دنيايى را دروغ بشمار و به آن اعتماد نكن كه آرزو فريب، و دارنده‏اش مغرور است.