3. مراتب عبوديّت
بندگى خدا مراتبى دارد و هر كس با توجه به نيّت و عمل خود به مرتبهاى از آن دست مىيابد.
امام صادق (ع) در اين باره مىفرمايد: «إِنَّ النَّاسَ يَعْبُدُونَ اللَّهَ عَلى ثَلاثَةِ أَصْنافٍ: صِنْفٌ مِنْهُمْ يَعْبُدُونَهُ رَجاءَ ثَوابِهِ فَتِلْكَ عِبادَةُ الْخُدَّامِ وَ صِنْفٌ مِنْهُمْ يَعْبُدُونَهُ خَوْفاً مِنْ نارِهِ فَتِلْكَ عِبادَةُ الْعَبيدِ وَ صِنْفٌ مِنْهُمْ يَعْبُدُونَهُ حُبّاً لَهُ فَتِلْكَ عِبادَةُ الْكِرامِ» «1»مردم خدا را سهگونه مىپرستند: دستهاى او را به اميد دستيابى به ثواب مىپرستند و اين عبادت خدمتگزاران [و مزدوران] است؛ دسته ديگر به دليل ترس از آتش جهنم به عبادت او مشغولند و اين عبادت بردگان و غلامان است؛ اما دستهاى از مردم هستند كه تنها به خاطر عشق و محبتى كه به خدا دارند، او را مىپرستند و اين عبادت كريمان و آزادگان است.بنابراين بالاترين مرتبه عبوديت و بندگى، پرستش خالصانه و از روى محبت و به دور از هرگونه شائبه است. امير مؤمنان (ع) با تأكيد بر اين مرتبه از پرستش مىفرمايد: «إِلهى ما عَبَدْتُكَ خَوْفاً مِنْ عِقابِكَ وَ لا طَمَعاً فى ثَوابِكَ وَ لكِنْ وَجَدْتُكَ أَهْلًا لِلْعِبادَةِ فَعَبَدْتُكَ» «2»خدايا من تو را به خاطر ترس از عذاب و طمع دستيابى به ثواب عبادت نمىكنم، بلكه تو را شايسته و سزاوار عبادت يافتهام. پس عبادتت مىكنم.امام سجاد (ع) نيز مىفرمايد:من نمىپسندم كه خدا را به اميد ثوابش عبادت كنم و مانند بنده طمعكار فرمانبرى باشم كه چون طمع كند، عمل نمايد و اگر طمعى نباشد، كارى انجام ندهد. و نيز نمىپسندم كه به دليل ترس از عذاب عبادتش كنم و مانند بنده بدكارى باشم كه اگر نترسد، كارى انجامندهد. به آن حضرت عرض شد: پس به چه دليل، خدا را مىپرستى؟ فرمود: بهخاطر نعمتهاى بىپايان و انعام و اكرامى كه به من ارزانى داشته او را شايسته و سزاوار پرستش يافته و مىپرستم. «3»
|