|
6. حقيقت ذكر
اولين مرحله ذكر، گفتن و تكرار «الله اكبر»، «سبحان الله» و «الحمد للّه» و ... با حالت توجّه است؛ زيرا بيان همين كلمات، دل را صفا مىدهد و موجب مىشود كه انسان از ياد و حضور خدا غافل نشود. مرحله بالاتر و مهمتر ذكر، ياد خدا به هنگام روبهرو شدن با معاصى و گناهان است.يعنى ذكر بتواند انسان را از نافرمانى خدا حفظ كند، دست آدمى را بگيرد و از سقوط در پرتگاههاى هولناكِ دروغ و معصيت و تهمت و فرار از جبهه و آزار مردم و ... مانع شود، اما ذكر حقيقى، جمع بين اين دو است، يعنى هم در قلب هم بر زبان و هم در عمل، انسان به ياد او باشد.حضرت صادق (ع) مىفرمايد:از مهمترين چيزهايى كه خدا بر بندگانش لازم فرموده «ذكر در همه حال است»؛ ولى منظور من «سُبْحانَ اللَّهِ وَالْحَمْدُ لِلَّهِ وَ لا الهَ الَّا اللَّهُ وَاللَّهُ اكْبَرُ» نيست- گرچه اينها هم ذكر است- بلكه مقصود به ياد داشتن خدا هنگام اطاعت و معصيت است. «1»همچنين آن حضرت از رسول خدا (ص) نقل كرده كه فرمود:هر كس اوامر خدا را اطاعت نمود و از گناهان پرهيز كرد، همانا او ذاكر خداست، گرچه نماز و روزه [مستحبى] و قرائت قرآنِ او اندك باشد. و هر كس كه معصيت و نافرمانى خدا نمايد، خدا را فراموش كرده، گرچه نماز و روزه و تلاوت قرآن او بيش از حدّ معمول بوده باشد. «2»
|